'Монте Кристо гүнтэн' зохиолын дүрүүдийн хоорондох харилцаа хамаарал.

Тэгэхээр хуучин блог дээрээ нийтэлж байсан нэг мэдээгээ оруулчихъя. Мөн уншаагүй нэгэнд нь гэж хэлэхэд Александр Дюмагийн бүтээл уг гайхамшигтай номыг заавал олж авч уншаарай гэж зөвлөх байна. Харин уншиж байгаа нэгэнд нь зориулаад доорх зургийг орууллаа, зохиолыг ойлгоход тань тус нэмэр болог!

(Энд дараад зургийг бүрэн хэмжээгээр нь үзнэ үү!)

Цааш унших

'Дракула Гүнтэн' (3-р бүлэг)

3-р бүлэг

Жонатан Харкерын тэмдэглэл үргэлжилж байна.

Өөрийгөө би хоригдол болсон гэх бодол минь цаг хугацаа урсан өнгөрөх тутамд улам бүр даамжирч, эцэстээ намайг шаналган зовоох болов. Шатаар би өгсч бас уруудсаар, хаалга бүрийг, цонх бүрийг татан үзэж байснаа санаж байна. Хаалга бүхэн түгжээтэй, цонх бүхэн торон хамгаалалттай байх бөгөөд дээрх үйлдлийг би хэдэн удаа давтан хийснээ ч мөн  хэлж мэдэхгүй юм. Удалгүй цөхрөл минь намайг бүрэн эзэмдэж, бусад бүх мэдрэмжүүдийг минь үгүй хийх тэр мөчид яг л хавханд орсон хулгана мэт өөрийгөө төсөөлж, ухаан санаа минь самуурч эхлэх нь тэр. Яаж яваад, бас яагаад энэ бүхэн ийм ээдрээтэй болчихвоо гэж би өөрөөсөө асуусаар чимээгүйхэн газарт суун бодол болов. Өнгөрсөн амьдралаа би дурслаа. Тэгээд өөрийгөө юу хийж болох байсан, мөн чухам юуг зөв, бас юуг буруу хийв гэдгээ тунгаан бодож суухдаа л  амьдралдаа урьд өмнө ийм эгзэгтэй байдалд орж байгаагүй гэдгээ ухаарсан юм. Бодоод л бас бодоод л, эцэстээ би олигтой шийдвэрт хүрч чадсангүй. Гэхдээ нэг л зүйл тодорхой байсан бөгөөд энэ бол өөрийн бодож санаж, сэтгэж мөн сэдэж буй зүйлийг гүнтэнд хэлж хэрхэвч болохгүй гэдгийг л мэдэж байлаа. Гүнтэн энэ бүгдийг өөрөө зохион байгуулсан тул намайг энд хоригдох болсныг тэр мэдэж л байгаа биз. Хэрэв тэгээд гэнэ алдаж түүнд бүрэн итгэх юм бол маргаан байхгүй намайгаа мэхэлж орхих биз. Харин одоо миний хийж чадах эцсийн зүйл гэвэл ухаан санаагаа эрүүл байлгаж, айдсаа дотроо хадгалж, мөн нүдээ нээлттэй байлгах л болоод байна. Үгүй бол яг л чихрэнд хууртах жаахан хүүхэд шиг өөрийн айдас болоод төсөөлөлд ч мөн адил хууртагдаж орхихыг үгүйсгэх арга үнэндээ алга. Хэрэв тэгвэл яах ч аргагүй мухардалд би орох учраас тархи оюун санаагаа эдгээр сөрөг бодолд автуулж хэрхэвч болохгүй, хэрхэвч.
       Гэнэт доод давхраас том хаалга хаагдах бөглүү чимээ гарахыг сонсоод би гүнтэнг эргэн ирснийг нь мэдлээ. Ингээд түүнийг дээд давхарруу гарах үед араас нь сэмхэн дагахаар шийдсэн юм, тэгтэл яасан гэж санана, гүнтэн номын санг өнгөрч шууд унтлагын минь өрөөнд явж орсон ба орыг минь засч янзалж байхтай нь таарч орхив. Энэ бүхэн надад үнэхээр хачин санагдсаныг нуух юун. Гэхдээ түүний энэхүү хачин үйлдэл нь уг шилтгээнд түүнд зарц барлаг байхгүй гэдгийг нь давхар гэрчлэх мэт. Харин түүний дараагаар хаалганы нугасны нарийхан завсраар харж байхад минь гүнтэн зоогийн өрөөнд ширээ засч байлаа. Хэрэв энэ бүх ажлыг тэр өөрөө хийдэг юм бол гарцаа байхгүй уг шилтгээнд түүнээс өөр хүн байхгүй хэрэг. Бүр магадгүй намайг энд хүргэж ирсэн тэрэгний жолооч хүртэл гүнтэн өөрөө байсан байж мэдэх юм! Хэрэв энэ бодол минь үнэн бол яана вэ?, тэрэгний жолооч ердөө нэг гараа өргөөд л сүрэг чоныг эрхэндээ оруулж, чимээгүй болгож орхисон биш билүү! Яагаад Бишртицэд байхад тэндхийн хүмүүс, мөн сүйх тэрэгний зорчигчид миний өмнөөс тэгтлээ их айж эмээж байсан болж таарч байна? Надад тэд загалмай, сармис, зэрлэг сарнай, болон уулын шорооноос өгч байсан нь юу гэсэн үг вэ?
       Хүзүүнд минь загалмай зүүж өгсөн тэр сайн эмэгтэйг бурхан тэнгэр ивээх болтугай! Загалмайнд гар хүрэх бүрт сэтгэл санаа дагаад ч тэр үү тун таатай санагдаж, зориг чадал минь ч нэмэгдэх шиг болж байв. Иймэрхүү зан үйл, сүсэг бишрэлийн зүйлс зөвхөн ганцаардаж цөхөрсөн болоод тусламжаар дутагдаж гачигдсан золгүй хүмүүст, тэр дундаа тэдэнд эцсийн мөчид л хэрэг болдог биз гээд тэгтлээ их ойшоож үздэггүй байснаа би санаж байна. Хачин хэрэг шүү. Үнэхээр уг зүйлд онцгой хүч нуугдаж байна уу, аль эсвэл өөр шалтгаан байна уу, мэдэх юм ер алга. Гэхдээ би үгүйсгэхгүйэ. Ямартай ч энэ тухай дараа нь тунгааж үзье, харин одоо бол ухаан санаагаа илүү чухал зүйлд төвлөрүүлэх хэрэгтэй бөгөөд Дракула гүнгийн талаар аль болохыг ихийг олж мэдэх шаардлагатай байна. Өнөө орой тэр надтай ярилцах ёстой, харин би тэр үед нь ярианы сэдвийг өөрчилж чадвал магадгүй тэр надад өөрийнхөө талаар ярьж өгөх байх. Харин би болгоомжтой байхгүй бол тэр сэжиг авчихаж мэднэ.

Шөнө дунд.

Гүнтэнтэй би их удаан ярилцлаа. Эхлээд би түүнээс Трансилванийн түүхийг асуухад, уг сэдвийн талаар тэр маш их мэдлэгтэй гэдэг нь илт байв. Уг нутгийн хүмүүс болоод бусад зүйлсийн тухай, нэн ялангуяа энд болж өнгөрсөн дайн тулалдаануудыг ямар сайн мэдэж байсан гээч, тэгээд яг л тэр өөрөө тэнд байсан юм шиг л ярьж байлаа. Дараагаар нь тэр Бояар гэдэг үгний утгыг тайлбарлаж өгөв. Энэ нь түүний удам угсаа, овгийн нэр бөгөөд өөрийн өвөг дээдэс, үүх түүхээрээ тэр маш их бахархаж, мөн хайрлан хүндэтгэдэг гэдэг нь ярих болгондоо би биш "бид" хэмээн дуудаж байснаас нь тодхон харагдана. Түүний ярьж хэлж буй эдгээр зүйлсийг бичиж тэмдэглэсэн ч болоосой, энэ бүхэн үнэхээр сонирхолтой санагдаж байлаа! Бараг л тэр надад улс орныхоо бүх түүхийг яриад өгчихсөн гэхэд хилсдэхгүй шүү. Ярих тусам гүнгийн сэтгэл хөдлөл нь улам бүр нэмэгдэж, цагаан сахлаа илэнгээ өрөөн дотуур тэр алхаж, тасалгаан доторх зарим эд хогшлуудыг бараг л бяц атгах шахам их хүчээр барьж явлаа. Ингээд түүний ярианаас нэг хэсгийг нь би чадах ядахаараа сийрүүлэхийг хичээе.
       "Сзекелисчүүд бид бахархах түүхтэй улс. Бидний судсаар эрт нэгэн цагт хаан ширээний төлөө арслан барс мэт тулалдаж асан олон зоригт үндэстнүүдийн цус урсан буй. Харин энд, Европын энэ олон ардуудын дунд нэгэнтээ, Тор болон Водины дайчин хийморьтой, Исландаас гаралтай Угрикчууд заларч гэнээ. Тэгээд тэр Европын эргийг тэр аяар нь сандаргаж хөдөлгөөнд оруулсан байна, эй, Ази болон Африкыг бас мартаж хэрхэвч болохгүй, тэр цагт хүмүүс яг л хүн чонын сүрэг тэдэн дээр гэгээн дүрээрээ айлчлан ирсэн гэлтэй сандран мэгдэж мөн чичрэн дагжиж байсан гэдэг. Харин тэд энэ нутагт тулж ирээд Хүннү нартай таарсан байна. Дайны онгод асаагч, улангассан тэдгээр дайнч ард түмний хөлд газрын хөрс улаанаараа эргэж, урсах усан буцлан ширгэж байсан гэлцдэг. Цөл дунд чөтгөрүүдтэй тулалдсан Скитчүүдийг хүртэл тэд бут ниргэжээ, биеэр нь эртний цагийн бөө сахиус, удган чөтгөрийн цус гүйх тэднийг тэгээд хэн зогсоох билээ. Тэнэгүүд, тэнэгүүд! Өөрсөдтэй нь адил цус тэрний судсаар урсч байхад, Атиллаг давж гарах ямар чөтгөр бас ямар шулам байж таарах вэ?" гэж хэлээд гүнтэн гараа өргөж "Магиарчууд, Ломбардууд, Аварчууд, Болгар болон Туркууд, тэд бидэндтэй дайтаж, бидэнд ялагдаж, биднээс зугтааж байсан юм. Ийм байхад бид бахархах зүйлгүй ард түмэн гэж үү? Арпад болон тэдний легион Унгарыг хөндлөн гулд туулсаар энэ газарт ирээд эндээс биднийг олсон юм. Тэгээд Хонфоглаласын төгсгөл энд дуусах ёстой байсанд нь гайхах зүйл байна уу? Унгарчуудыг сүүлээ хавчин өмнөдрүү зугтаж байхад Сзекелисчүүд бид Магиаруудыг ялан дийлж, дархан цолоо мандуулж байсан юм. Тэгээд одоогийн энэ Туркын газар нутгийг олон бас олон зууны туршид сахин хамгаалсан билээ. Туркууд хүртэл нэгэнтээ эцэж цуцашгүй бидний харуул манааг бахдаж 'ус мөрөн нойрсч байхад, харин бидний дайснууд нойрсохгүй юм' хэмээн дуу алдаж байсан гэдэг. Дөрвөн хаант улсын сэнтий цусаар будагдаж, бидний дайчин алдар эзэн хааны зарлигаас ч хурдан европын чихнээ хүрч байхад биднээс илүү баяртай хүмүүс хаа байх билээ? Харин манай үндэстний шившиг, Казовагийн шившиг хэдийд мартагдсан гэж санана, Валлачуудын далбаа Магиарчуудын хамтаар Кресентийн дор бөхийхөд тэр биш гэж үү? Воиводег дайран өнгөрч Данубе мөрнийг гаталсаар Туркчуудыг хэн эх газарт нь бут цохисныг мэдэж байна уу? Тэгэлгүй яахав, энэ бол Дракула байлаа. Түүний итгэл даагаагүй дүү нь гүрэн улсынхаа хамтаар задран унаж, туг нь Турк цэргийн гутлын улан дор тахлахдахад ард иргэд нь боол болж тэдэнд арилжигдсан юм. Энэ үед Дракула үндэстэн олноо нэгтгэж Туркын газар нутагруу дайлаар морджээ. Заримдаа тэр ялна, заримдаа тэр ялагдана. Гэвч тэр хэзээ ч бууж өгсөнгүй, дайрсаар довтолсоор ялагдсаар мөн ухарсаар л. Заримдаа тэр цуст тулааны талбараас ганцаараа эргэж ирэх агаад адаг сүүлд нь цор ганцаараа үлдэх хүртлээ тэр тулалдсан юм. Хүмүүс хэлэхдээ түүнийг амин хувиа хичээдэг байсан гэлцдэг. Ахх! удирдагчгүй бол тариачид тэд яана вэ? Удирдагч хүний зүрх болон тархи байхгүй цагт дайны төгсгөлийг бид харж чадна гэж үү? Харин удалгүй Мохакчуудтай хийсэн тулалдаанаар бид Унгарын дэглэмийг унагаж чадсан билээ. Эхх, залуу найз минь, Сзекелисчүүд, Дракулагийн судсаар тэдний цус урсч байхад, тэдний ухаан санаа тархинд нь байсан үед, мөн тэдний илд гарт нь атгаастай байхад Хэпсбургчүүд болон Романофчуудын санаархаад ч хүрэхгүй яруу алдарт хүрэх болно. Гэвч дайн тулалдааны он жилүүд нэгэнт ард хоцоржээ. Ямар ч алдар хүндгүй эдгээр газруудад цус гэдэг дэндүү үнэ цэнэтэй зүйл болж, эртний дайчин улсуудын үүх түүх нэгэнтээ үлгэр домог болоод судар номонд л хадгалагдан үлджээ."
         Гүнтэнг ийнхүү ярьж дуусахад гадаа үүр цайж байсан юм. Харин бидний унтах цаг болж салцгаасан билээ. (Санамж : энэ тэмдэглэл яг л "Арабын мянга нэгэн шөнийн үлгэр" болж эхэлж байна шүү, аль эсвэл зөвхөн үдэш орой үзэгдээд өглөөн нарны туяанд замхран одох Гамлетын эцэг шиг зөвхөн нууцлаг шөнийн ертөнцийн нууцлаг үйл явдлууд бичигдэх боллоо.)

5-р сарын 12.

Номноос би уншиж, мөн бусад эх сурвалжуудаар баталгаажуулагдаад маргахын аргагүй болсон зарим нэг баримтуудыг өөрийн бодол санаа болоод дүн шинжилгээтэй хослуулах хэрэг гарлаа. Гэхдээ би тун болгоомжтой хандахгүй бол болохгүй. Харин өнгөрсөн үдэш гүнтэн над дээр зочилж ирээд өдрийн туршид юу хийснийг минь асуухын зэрэгцээ өөр бусад зүйлсийн талаар ч мөн лавлаж асуулаа. Миний хувьд өдрийг бүхэлдээ ном шагайж өнгөрүүлсэн бөгөөд өмнө нь Линкольны оюутны дотуур байранд судалж байсан материалаа үргэлжлүүлэн уншиж суув. Мөн гүнгийн асуултанд ямар нэгэн логик дараалал байх шиг надад санагдсан юм. Тэгээд энэ бүгдийг би бүр бичиж тэмдэглээд авчихсан шүү, яахав дараагаар нь надад хэрэг болох ч юм билүү хэн мэдлээ, тэгээд ч ер нь мэдэж байхад илүүдэхгүй шүүдээ.
     Эхлээд гүнтэн надаас Англид хүн хуулийн хоёр зөвлөхтэй байж болох эсэх талаар асуулаа. Хэрвээ хүсвэл хэдэн ч хуулийн зөвлөхтэй байж болох бөгөөд, харамсалтай нь ажил хэрэг хөтлөн явуулахад нэгээс илүү байх ёсгүй гэж би хариулав. Тэр үүнийг ойлгосон бололтой толгой дохив, тэгээд мөн хуулийн зөвлөхөөсөө алс хол газарт байхад, бие даан мөнгөн шилжүүлгэ хийх болоод худалдаа наймааны үйл ажиллагаа явуулахад хүндрэлтэй тал бий юу гэж асуув. Түүнд би буруу хариулт өгөхийг хүсээгүй учраас, мөн түүний юун тухай асуусныг сайн ойлгоогүй тул тодруулж өгөхийг хүслээ.
    "Би тэгвэл тайлбарлая л даа. Чиний болон миний найз ноён Петер Хаукинс Лондонгоос алс хол газарт, Экзетер дэх үзэсгэлэнт цогчин дуганы сүүдэрт амьдарч бас ажиллаж байсан хэрнээ, чамаар дамжуулж Лондонд надад газар худалдан авч өглөө шүүдээ. Энэ үнэхээр сайн хэрэг! Тэгэхээр би юу гэж хэлэх гээд байна вэ гэхлээр, Лондонгоос алс хол газарт худалдааны үйл ажиллагаа явуулахад тэнд хөндлөнгийн зуучлагч байгаасай гэж хүсэхгүй байна. Ердөө л би орон нутгийн хэн нэг нь миний хүсэл шаардлагад нийцүүлэн ажиллаж чадахгүй байхвий л гэж эмээсэн хэрэг. Лондонгийн иргэн хүний хувьд хувьдаа би төлөөлөгчтэй байж болох болов уу, зөвхөн надад үйлчилдэг тийм хэн нэгэн. Хэрвээ би Ньюкастлруу ч юмуу, аль эсвэл Дурхам, Харвич болон Доверруу бараа таваар илгээх хэрэг гарвал өөрийнхөө өмнөөс итгэж найдсан тэр хүндээ даатгаад явуулчихвал хичнээн амар байхыг мэдэж байна уу?"
     Би түүнд үүн шиг амархан зүйл байхгүй гэж хэллээ, бидэн шиг хуулийн зөвлөхүүдийн дунд үйлчилдэг систем бий бөгөөд энэ төрлийн дотоодын үйл ажиллагааг зөвхөн тухайн орон нутгийн дүрэм журамд нь нийцүүлж чадах л юм бол аль ч газрын хуулийн зөвлөхөөс тусламж авч болно. Товчхондоо бол үйлчлүүлэгч өөрийн үйл хэргийг хэн нэгэн хүнд даатгаж орхичихоод санаа амар сууж байх боломжтой юм.
     "Гэвч", гэж тэр хэлээд, "Би хувийн нууцаа хадгалж чадах уу?" гэж асуув.
     "Бололгүй яахав", гэж би хариулаад, "Бизнес эрхлэгч ямар ч этгээд өөрсдийн ажил хэргийг бусдаас нууцлах бүрэн эрхтэй" гэлээ.
      "Сайн байна!" гэж гүнтэн хэлээд, ачаа бараа тээвэрлэлтийн талаар, мөн тэднийг зөөвөрлөхөд ямар ямар арга сонголтууд байдаг болон учирч болох эрсдэл зэрэг их л нарийн зүйлсийг лавлаж асуулаа. Би ч түүнд сайн хариулт өгөхийн тулд чадах хэмжээгээрээ л хичээж суув. Харин удалгүй гүнтэн намайг алмайруулж орхидог байна шүү. Өөр нутаг оронд нэг их аялж үзээгүй бөгөөд бизнесийн үйл ажиллагаанд гар бие оролцож байгаагүй гэхэд гүнгийн наймааны арга ухаан үнэхээр гайхалтай юм гээч. Тэгээд би, хэрэв гүнтэн хуулийн зөвлөх болбол маш чадварлаг ажилтан болох нь дээ хэмээн биширч суулаа. Би түүнд дээрх бүгдийг нотлохын тулд өөрт байгаа номнуудаасаа тайлбарлан үзүүлж, гүнтэн ч мөн цааш ярьсаар эцэстээ түүний сэтгэл санаа нь бүрэн ханажээ. Тэгээд тэр гэнэтхэн босч ирээд, "Чи бидний найз Петер Хаукинсд захиа илгээснээсээ хойш өөр хэн нэгэнрүү юм бичив үү?" гэлээ.
     Түүнд би үгүй гэж хэллээ. Яасан гунигтай хэрэг вэ, үнэхээр ч надад өөр хэн нэгэнрүү захидал илгээх боломж гараагүй юм чинь.
     "Тэгвэл одоо бич, залуу найз минь" гэж хэлээд тэр баривгар том гараа мөрөн дээр минь тавиад, "бидний найз Хаукинсд болон өөр хэнд ч байдаг юм, дахиад нэг сар надтай хамт энд байх болсон гэдгээ бичээрэй" гэх нь тэрдээ!
     "Та намайг ийм удаан хугацаанд энд байлгахыг хүсээ юу?" гэж хэлэхдээ зүрхэнд минь айдас хуралдахыг би мэдэрлээ.
      "Би маш их хүсч байна. Эй, нээрэн би татгалзсан хариу хүлээж авахгүй шүү. Чиний дарга чинь чамайг өөрийнхөө өмнөөс явуулсан шүүдээ. Мөн энд зөвхөн миний л хүсэл шаардлагын дагуу ажил хэрэг явагдах болно гэдгийг ч бас хэн хэн маань мэдэж байгаа. Би ч тэгтлээ их яарахгүй байна, чи ч бас ажлаа л хийж байна, үгүй гэж үү?" гэв.
      Хүлээн зөвшөөрснөө мэдэгдэж толгой дохихоос өөр юуг хийж чадах билээ би? Үнэхээр ч энэ бүхэн минийх биш, ноён Хаукинсын ажил хэрэг тул түүнийг хүндэтгэж үзэхгүй бол болохгүй байлаа. Түүнчлэн Дракула гүнтэнгийн сүүлийн хэдэн минутанд хэлсэн эдгээр үгс болоод түүний харц нь мартагдаад байсан өнөөх шилтгээнд түгжигдсэн хоригдол болсон гэх бодлыг минь сануулж орхив. Хичнээн их хүслээ ч надад өөр сонголт ер байсангүй. Намайг бөхийн ёслохыг гүнтэн хараад өөрийн ялалтандаа тун их сэтгэл хангалуун байгаа бололтой зогсов. Түүний дуу хоолойноос өнөөх захирангуй өнгө нь алга болжээ, тэгээд тэр аядуу тайвнаар,
     "Үнэхээр сайн байна, миний сайн залуу найз минь. Захиандаа чамайг ажил хэргээс өөр зүйлийн талаар бичихгүй гэж найдая. Найзууддаа чи өөрийгөө эрүүл саруул байгаа гэдгээ л мэдэгдэх хэрэгтэй шүүдээ. Тэгээд бас удахгүй гэртээ харинаа гээд сэтгэлийг нь бас амирлуулна биздээ?" гэлээ.
     Ингэж хэлээд гүнтэн надад гурван хэсэг цаасыг, гурван дугтуйны хамтаар өглөө. Маш нимгэн тэрхүү дугтуйг би хараад, дараа нь гүнтэнрүү бас харлаа. Энэ үед тэр инээмсэглэн зогсох бөгөөд тийнхүү мишээх үед нь өнөөх хурц цагаан шүднүүд нь дээд уруулных нь дороос цухуйж үзэгдэв. Захианд бичих зүйлдээ би маш болгоомжтой хандахгүй бол гүнтэн унших магадлал тун өндөр юм. Эхэндээ би маш бөөрөнхий бүдүүн тойм хэлбэрээр бичихээр шийдсэн ч нэг л мэдэхэд харин ч эсрэгээрээ урт бас дэлгэрэнгүй бичээд эхэлсэн байлаа. Ноён Хаукинс болон Минад зориулж гүнгийн нүдийг хариулж нууцаар бичихийн дээр түүнийг эргэлзэж бас төөрөгдүүлэхүйц таталган бичгээр бичив. Тийнхүү би чимээгүй гэгч нь суугаад хоёр захидлаа бичиж суухад, гүнтэн ном уншихын зэрэгцээ номон дээрээ тэмдэглээ хийж зогсов. Бичиж дууссаны минь дараагаар тэр захидлуудыг минь авч ширээн дээрх бусад бичиг баримтынхаа дэргэд үлдээсэн ба хаалга түүний ард талд хаагдаж, гүнтэнг гарсны дараагаар л би гүнзгий гэгч нь амьсгаа авав. Харин сониуч зан минь хөдөлж ширээрүү би өнгийж үзэхээр шийдлээ.
     Нэг захидал нь Витбай, Кресент, номер 7, Самуэл Ф. Биллингтонд гэж хаягласан байв, харин дараагийнх нь Ноён Леутнер, Варна гэсэн байлаа. Гуравдахь дээр нь Коуттс энд Ко., Лондон гэж бичжээ. Тэнд бас дөрөвдэх захидал байсан бөгөөд Херрен Клопсток энд Биллрютийн банкны ажилчдад, Буда Пешт гэж хаяглажээ. Хоёрдахь болон дөрөвдэх захидлуудыг нь яагаад ч юм лацдаагүй байв. Тэднийг би сонирхож, уншихаар завдан гараа явуулж байтал гэнэтхэн хаалганы бариул хөдлөх нь тэрдээ! Ухасхийн суудалдаа би үсрэн суугаад гарт таарсан номоо шүүрэн авлаа, тэгээд гүнтэнг орж ирэхэд нь ном уншиж байгаа дүр эсгэлээ. Гүнтэн гартаа бас нэгэн дугтуйтай захидал барьсаар орж ирэв, ширээрүү тэр ойртож өнөөх захидлуудыг нямбай гэгч нь нягталж үзээд, лацдаж орхилоо. Тэгснээ надруу эргэн харж,
     "Таныг намайг уучлана гэдэгт итгэж байна. Энэ үдшийн тухайд гэвэл би гадуур ажиллах хэрэгтэй боллоо, надад маш их ажил байна. Мөн таныг би уйдахгүй гэж найдая." гэлээ. Тэгээд тэр хаалганы дэргэд очиж зогсоод, хэсэг хугацаанд чимээгүй зогсч байснаа эргэн харж, "Залуу хонгор найз минь, чамд л гэж зөвлөхөд ... Эй. Чамд л гэж анхааруулахад, хэрэв чи унтахаар болбол энэ өрөөнүүдээс бусад шилтгээний аль ч өрөө тасалгааг сонгох гэсний хэрэггүй шүү. Хэтэрхий хуучин энэ шилтгээн дэндүү олон дурсамжийг өөртөө хадгалж байдаг тул унтахдаа та ухаалаг хандахгүй бол муу зүүд таныг эзэмдэх вий. Танд би ахин дахин анхааруулъя! Тиймээс та унтах гэвэл өөрийнхөө унтлагын өрөөнд саатагтун, аль эсвэл энэ бусад өрөөнүүдэд. Тэгвэл аюулгүй байх болно. Эс бөгөөс ... " гэж гүнтэн яриагаа дуусгаад, гараа дээш өргөж хооронд нь алгаа хавсраад угааж байгаа юм шиг хөдөлгөөн үзлээ. Гүнтэнг ярианыхаа уур амьсгалыг тийнхүү аймшигтай болгоно гэж хэрхэн төсөөлөх билээ! Мөн түүний сүүлд хийж үзүүлсэн тэр хөдөлгөөнийг нь ч би бараг л ойлгох шиг болов. Бас ямар ч аймар хар дарсан зүүд байлаа гэсэн яг одоо миний байгаа шиг ийм аймшигтай, эвгүй мөн сэтгэл түгшим нөхцөл байдлын дэргэд илүү аймар байж чадна гэж үү?

Хэсэг хугацааны дараа.

Одоо бол би гүнгийн байхгүй газарт л тайван унтаж амарч чадах нь шиг байна. Хүзүүн дэх загалмайгаа авч орныхоо толгойд өлгөлөө. Тэгээд энэ нь намайг ёрын муухай бодлууд болоод хар дарсан эвгүй зүүднээс ангид байлгана гэдэгт итгэхийг хүслээ.
     Гүнтэнг явсны дараагаар би унтлагын өрөөрүүгээ явж орсон бөгөөд чимээ чагнаж хэсэг хугацаанд чимээгүй суусан юм. Тэгээд би хаалга нээн өрөөнүүдээс гарч, өмнө зүгрүү хөтөлсөн өргөн чулуун шатаар доош уруудлаа. Харин шатны дэргэдэх цонхоор гадагш харахад хэдий тэнд хүрэх боломжгүй мэт боловч  харанхуйд харлан үзэгдэх эдлэн газрын цэлгэр том талбайг олж үзээд хол байсан ч гэлээ өчүүхэн ч болов эрх чөлөөг тэндээс би мэдрэх шиг болж билээ. Шилтгээний цонхоор тийнхүү ширтээд шөнийн цэнгэг агаараас цээж дүүрэн амьсгалж зогсохдоо, өөрийгөө би хоригдол болсон гэх бодол минь улам бүр хүчтэй болж буйг мөн анзаарч байлаа. Удалгүй би өөрийнхөө сүүдрийг олж үзээд эргэн тойрноо нэг харж, хаана хүрч ирснээ тэгэхэд л мэдсэн юм. Ахиад л ёрын муухай бодлууд, аймшигт төсөөллүүд уураг тархин дотор минь амь орж дотроос минь хэмлэн мэрж эхлэх нь гаслантай. Энэ хараалд идэгдсэн газраас ямар ихээр айж байсныг минь ганцхан бурхан тэнгэр л гадарлах бөгөөд айдсыг минь зөвхөн хилэн тэнгэрт мандсан мөнгөлөг саран хийгээд орчныг гийгүүлэх түүний зөөлөн шаргал туяа нь л хуваалцаж байв. Тэгээд хүүхэн хараа минь өргөсч харанхуйд харах боломжтой болоход яг л намайг тайтгаруулахыг хүссэн гэлтэй алсад дуниартан харагдах уул толгодын орой сүүдэр татуулан сүндэрлэхийг олж үзээд сэтгэл санаа минь бага ч атугай тайтгарсныг нуух юун. Тийнхүү байгалийн хосгүй гоо үзэсгэлэнд  автаж, шөнийн ертөнцийн агаараас шуналтай нь аргагүй амьсгалж зогсохдоо би эрх чөлөө хийгээд амар амгаланг хичнээн ихээр хүсч бас хүлээж байсан гэж санана!
       Тэгтэл гэнэт, нүдний минь буланд ямар нэгэн зүйл торж, өөрийн эрхгүй намайг доош харахад хүргэсэн нь харанхуй шилтгээний, эзэнгүй олон тасалгаануудын нэг нь гэрэл цацруулан ассан явдал байв. Харин түүнийг би гүнгийн өргөө хэмээн сэтгэлээ. Тэнгэр өөд сүндэрлэсэн цагаасаа хойш уг шилтгээн хэдий хэр хугацааг элээснийг би мэдэхгүй, цаг хугацааны эрхэнд элэгдэж бас хуучирсан өргөн хийгээд өндөр цонхны гантиг чулуун хүрээний ардаас энэ бүгдийг би чимээгүй гэгч нь ажиглаж зогслоо.
      Эхлээд цонхоор хэн нэгэн хүний толгой үзэгдэв. Нүүр царай нь харагдахгүй байсан авч шилэн хүзүү хийгээд нуруу, мөн хоёр гараар нь би түүнийг гүнтэн мөн гэдгийг нь танив. Энд ирсэн цагаасаа л хойш гүнгийн хоёр гар нь анхаарлыг минь гойд ихээр татаж байсан тул буруу зүйл хараагүй гэдэгтээ би бүрэн итгэлтэй байв. Хэдий баярлаж догдлох мөч биш боловч өөрийн минь таамаглал зөв байсанд ихээхэн олзуурхаж, гянданд хоригдсон хүнд өчүүхэн ч гэлээ зүйлс уйтгар гунигыг нь үргээж, дур сонирхлыг нь татдаг болохыг мэдэж авсан юм. Гэвч төдий л удалгүй хоромхон зуурын баяр баясал минь эргээд айдас хүйдсээр солигдох нь тэрдээ.  Харин намайг юу харсан гэж санана! Гүнтэнг цонхны тавцан дээр гарч зогсох тэр мөчид нөмрөг нь салхинд дэрвэж яг л түүнийг жигүүр шиг бүрхэж байлаа. Удалгүй бүр ч солиором үйл явдал болж цонхноос тэр зүүгдэж шилтгээний өндөр ханыг даган дооших буухыг завдав. Эхэндээ би хоёр нүдэндээ ч итгэсэнгүй. Сарны гэрэлдэх харанхуй сүүдрийн хуурмаг үзэгдэл байв уу гэж бодлоо, гэвч төд удалгүй энэ бүхэн цөм үнэн гэдэг нь батлагдлаа. Салхи нарны нөлөөгөөр элэгдсэн чулуун хананы ан цаваар тэр хөлөө тааруулан хийж, чулуун тоосгоны ирмэгээс гараараа барьсаар яг л ханан гадаргуу дээгүүр гүйх гүрвэл лугаа адил нүд ирмэхийн зуурт доошлон уруудаж эхлэв.
        Ямар гээчийн хүн бэ тэр, аль эсвэл ямар гээчийн амьтан болж таарч байна, үгүй бол тэр хүн амьтны холимог юм болов уу? Айдас хүйдэс хамаг биеийг минь бүрхэн авлахад хүйтэн төмрөөр ар нуруугаар минь хайрах шиг болж, судсаар гүйх цус минь царцах шиг болов. Энэ бүхнийг би мартахгүй бас бодохгүй байж чадсангүй.

5-р сарын 15.

Гүнтэнг тийнхүү доош бууж, зуун фитийн доор үзэгдэх түнэр харанхуй сүүдэррүү явж ороод, толгойг нь далд ормогц цонхоор би доош өнгийж хэрэндээ сайн харах гэж хичээсэн боловч тус болсонгүй. Хэтэрхий хол байсан тул тэндээс юу ч харагдсангүй. Гэхдээ би түүнийг шилтгээнийг орхиж, эндээс өөр газарруу явсан гэдгийг нь гадарлаж байлаа. Тэгээд би зориг гаргаж шилтгээний бусад газруудыг судалж үзэхээр шийдээд өрөөндөө эргэн очиж дэнгийн гэрэл авав. Удалгүй би бүх хаалгануудыг нэг нэгээр нь татаж бас түлхэж үзэв, яг л миний тааварлаж байсан шиг бүгд түгжээтэй байх нь тэр. Цааш би явсаар өргөн чулуун шатаар доош уруудаж анх энэ шилтгээнд хөл тавьсан гол танхимд хүрч очлоо. Замган түгжээнүүдийг нь тайлахад огтхон ч төвөгтэй байсангүй, гэвч хаалга цоожтой, мөн тэнд түлхүүр нь байхгүй байлаа! Маргаан байхгүй гүнгийн өрөөнд байгаа биз. Харин тэр хаалгыг би заавал онгойлгох ёстой, тэгж гэмээнэ осолдолгүй эндээс оргож чадна. Тэгээд би шилтгээний бусад өрөө тасалгаануудыг эхнээс нь эхлээд шалгаж үзлээ. Шат гишгүүрээр дамжиж явсаар төв танхимын дэргэдэх хоёр жижигхэн тасалгааны хаалга түгжээгүй байхыг анзаарсан юм.  Гэвч тэнд эрвээхийнд идэгдэж, элэгдэж бас хуучирсан тавилга мөн тоосонд дарагдсан эд хогшлуудаас өөр юу ч байгаагүй нь тун тоогүй хэрэг. Тохиолдлоор би шатны дэргэд, дээд давхарт өөр нэг хаалга байхыг олж үзлээ. Түгжээтэй боловч цоож нь тун хэврэг бололтой хаалга нааш цааш ганхан хөдөлж байв. Хүч гарган би хаалгыг жаахан хүчтэй түлхтэл нугасаараа тэр салж, чулуун шалан дээр хавтгайгаараа унах нь тэрдээ. Чанга дуу чимээнээс цочсон боловч шилтгээнд надаас өөр хүн байхгүй гэдэгт итгэлтэй байсан тул санаа минь амарлаа. Тэгээд гүнзгий гэгч нь амьсгаа аваад магадгүй дахиад олдохгүй байж мэдэх энэ л боломжийг ашиглахаар би сэтгэл шулуудлаа. Одоо бол би шилтгээний баруун жигүүрт байна. Мөн л олон өрөөнүүдтэйгээс гадна олон давхар юм. Өмнө зүгт хөтөлсөн урт харанхуй хонгилоор явахдаа би төөрч орхив, тэгээд дэнгийн гэрлээ барьсаар цааш алхаж, өмнө болон баруун зүгрүү харсан цонхтой хамгийн сүүлчийн тасалгаанд тулж ирлээ. Шилтгээн бүхэлдээ хадан цохион дээр сүндэрлэсэн тул гурван талаас нь нэвтэрнэ гэдэг боломжгүй хэрэг бөгөөд нэг ёсондоо л энд харуул хамгаалалт хэрэггүй, бусдаас тусгаарлагдаж, тун сайн далдлагдсан газар байв. Харин баруун зүгт гүзгий том хавцгай байх агаад тэндээс цааш явсаар алсад хөхрөх өндөр уулсын бэлтэй хаяа залгах хүртлээ үргэлжилсэн байна. Хаашаа л харна хатуу чулуун хад үзэгдэнэ, харин хаа нэгтээ өргөст ургамлын бутнууд ургасан байгаа харагдана. Цагийн сайханд шилтгээний энэ хэсэгт эмэгтэйчүүд бүсгүйчүүд амьдарч байсан бололтой тавилга хогшлууд нь эрхэмсэг бас чамин гэдэг нь аргагүй юм.
      Хөшиггүй цонхнуудаар нь сарны гэрэл нэвтэрч, хагархай шилэнд эргэн ойж түмэн өнгөөр солонгороод өнө удаан жил эзэнгүй байсны баталгаа болсон тоос шороонд дарагдсан эртний энэ тасалгааг бүхэлд нь гийгүүлж, илч гэрлээ харамгүй хайрлан байхад гартаа дэнгийн гэрэл барьж явах нь илүүц юм шиг санагдлаа. Гэхдээ шилтгээний бусад харанхуй хэсгүүдэд зүрхийг минь бүлээцүүлж, айдсыг минь хуваалцаж явсныг мөн хэрхэн мартаж болох билээ. Одоо бол би өмнө нь үзэн ядаж байсан өөрийнхөө өрөөг дахин голж чадахгүй байх, удалгүй харин сэтгэл минь түгших нь багасч, ухаан санаа минь үймэрхээ больсон тул хэсэг хугацаанд амсхийх боломжтой боллоо. Тэгээд би жижигхэн царсан ширээний ард суугаад тэмдэглэлийн дэвтрээ гаргаж ирлээ. Эрт хэзээ нэгэн цагт энд эрхэмсэг ялдам авхай сууж байжээ. Маш их бодож бас харуусч бичсэн нь илэрхий бүтэлгүй дурлалын захидал тэнд байх агаад эзэндээ очоо болов уу бүү мэд ширээн дээр нь үлдэж хоцоржээ. Харин тэмдэглэлийн дэвтрээ би нээгээд хамгийн сүүлд хавцсыг нь хаасан тэр мөчөөс хойш өөрт минь тохиолдсон бүхнийг бичиж эхэллээ. Одоо бол осолдолгүй 19-р зуун билээ. Өш хонзонгоор буцалсан 19-р зуун. Гэвч сэрэл мэдрэмж минь намайгаа хуураагүй бол яг л энэ мөчид эртний цаг үед очсон юм шиг л надад санагдаж байна.

Хэсэг хугацааны дараа.
5-р сарын 16-ны өглөө.

Бурхан тэнгэр байдаг бол надад туслаач, эрүүл саруул ухаанаа гээгээгүй гэдгийг минь хэлж өгч үзээч! Яг энэ мөчид нэг л зүйлийг хүсэх байна, уураг тархи минь самуурч санаа сэтгэл минь битгий үймрээсэй билээ, аль эсвэл, магадгүй би солиорчихоод байгаа юм болов уу? Хэрэв үгүй бол хар дарсан зүүдний биелсэн талбар болсон аймшигт уг газар гүнгээс илүү аймшигтай санагдана гэж үү? Гэгээн дарь эх минь! Өршөөлт сахиулсан тэнгэр минь, намайг тайвшруулж үзээч, энэ бүх галзуурал солиорлын дундаас намайгаа аварч хайрлаач! Урьд намайг эргэлзүүлэхэд хүргэдэг байсан зарим нэг зүйлсийг би одоо ойлгож байна. Өмнө нь Шекспирийн Гамлет дээр, "Миний эмнүүд! Миний эмнүүд, тэднийг хурдан өгөөд аль!" гэх үгийг уншихдаа түүнд ямар санагдаж байсныг анзааралгүй өнгөрчээ ... Мөн толгой тархинд минь дэгдсэн балмад энэ шуурга намдаж өгөхгүй намайг тарчилган зовооно ... Ухаан санаагаа эрүүл байгаа эсэхийг шалгахаар би тэмдэглэлээ гаргаад, эргэн нэг нээж үзлээ. Магадгүй юм бичих нь намайг тайвшруулах ч юм билүү ...
       Гүнгийн хамгийн сүүлд хэлсэн өнөөх нууцлаг анхааруулга намайг маш их айлгасан бөгөөд одоог хүртэл бодогдсоор л байна. Гэвч түүний хэлсэн үгнээс бус ирээдүйд болох үйл явдлуудаас би эмээж байлаа. Мөн тэрнийг чухам юун тухай хэлэх гэснийг нь таах гэсээр би бүр цөхөрч гүйцлээ!
       Тэмдэглэлээ би бичиж дуусгаад үзэг дэвтрээ авч халаасандаа хийлээ. Нойр минь хүрч, маш их ядарснаасаа болоод хамаг бие минь сульдаж орхижээ, нэг л мэдэхэд би эвшээлгээд эхэлсэн байв. Толгойд минь гүнгийн надад анхааруулсан өнөөх үгс орж ирэх авч түүнийг би зөрчихөөсөө мөн татгалзсангүй. Сарны зөөлөн туяа шөнийн үлээх салхины хамтаар намайг бүүвэйлж, өөрийн эрхгүй би уйтгартай бас дүнсгэр өөрийн өрөөнд биш эрт нэгэн цагт үзэсгэлэнт авхай нарын амьдарч, дуулж мөн ярилцаж байсан энэ өрөөнд, дайнд явсан хайртай залуугаа хүлээж сэтгэлдээ шаналж, гуниглан гансарч мөн нулимс дуслуулан уйлж суусан энэ л тасалгаанд нойрсохыг би хүслээ. Хөлөө би зөөж, нэг хоёр алхалсаар өмнө болон зүүн зүгийн ханыг налж, тасалгааны буланд тоосод даарагдсан өргөн буйдан дээр толгой тавив уу үгүй юу бодох санах  зүйлгүйгээр бөх гэгч нь нойрсч эхлэв. Харин түүнээс хойш болж өнгөрсөн бүхэн надад туйлаас үнэмшилтэй санагдсаныг хэлэх байна! Яг л одоо өглөөний нарны туяанд энэхүү тэмдэглэлийг бичиж суугаатай адил урьд шөнийн үйл явдлууд тун их бодитой санагдсан нь үнэхээр хачирхалтай хэрэг. Тэгээд энэ бүхэн ердөө зүүд байсан гэдэгт үнэндээ би итгэж чадахгүй нь.
        Би тэнд ганцаараа биш байлаа. Үүнийгээ би мэдэрч байлаа. Ганцхан сарны тод гэрэлд тоостой шалан дээгүүр алхсан миний гутлын мөрнүүдийг эс тооцвол өрөөнд анх орж ирснээс хойш тэнд ямар л байсан бүх зүйл хэвээрээ байх аж. Харин удалгүй миний эсрэг талд, өрөөний голд даашинз өмссөн гурван залуу авхай зогсч байгаа нь сарны туяанд тодхон харагдах нь тэр шүү! Тэрхэн мөчид би өөрийгөө унтсан байх ёстой биш билүү хэмээн эргэлзэхийн зэрэгцээ шалан дээрээс тэдний сүүдрийг олж хараагүйдээ итгэж ядан байв. Тэд надруу ойртон ирж, намайг хэсэг хугацаанд ажиглан зогсоод өөр хоорондоо шивнэн ярилцлаа. Тэдний хоёр нь яг л гүнгийн адил урт нарийн хамартай агаад саргүй шөнө шиг хар нүдтэй юм. Гэхдээ сарны шаргал туяатай сүлэлдэж харанхуйд бараг л улаан өнгөөр гэрэлтэх шиг. Үлдсэн нэг нь цаснаас цагаан царайтай, алтан шаргал үстэйгээс гадна индранил эрднийн мэт хоёр нүд нь үзэсгэлэнтэй гэдэг нь аргагүй юм. Гуравдахь энэ эмэгтэйн царай төрх яагаад ч юм надад танил санагдаж,  урьд өмнө хаана бас хэзээ үзсэнээ эрээд эрээд би дурсамж санамжаасаа олж чадсангүй. Сарнай цэцгийн дэлбээ мэт час улаан уруулны нь завсраар ил гарах түүний өөгүй цагаан шүднүүд эгээ л зүйрлүүлж хэлбэл шүр чулуугаар чимэглэсэн сувд эрдэнэ мэт үзэгдэнэ. Хэдий айдас хүйдэс зүрхийг минь эзэмдэж байсан ч гэсэн хүсэл сэрэл минь намайгаа дийлж, хосгүй гоо үзэсгэлэнтэй тэднийг, тэгээд бас амтлаг улаан уруулаараа намайг үнсээсэй гэж дотроо би хүсч байсан юм. Хэрэв хэзээ нэгэн цагт энэ Мина эдгээр мөрүүдийг олж уншвал, энэхүү тэмдэглэлд иймэрхүү зүйлсийг бичих нь тусгүй хэрэг болох вий. Гэхдээ л энэ бүхэн үнэнээс хойш яалтай билээ. Тэгээд нэг нэгнийхээ чихэнд үг шивнэж, гурвуул тэд инээд алдан хөхрөх нь яг л хөгжмийн аялгуу мэт сонсогдож байлаа. Цонхигор цагаан охин нь толгойгоо маягтай нь аргагүй сэгсэрч, харин нөгөөх хоёр нь түүнийг уруу татна.
      Нэг нь, "Алив л дээ! Эхлээд чи эхэл, харин дараагаар нь бид чамайг дагая." гэнэ.
      Харин нөгөөх нь нэмж, "Тэр залуухан бас хүчирхэг юм. Тэр бүгдийг минь баярлуулж чадна." гэж байх юм.
      Би чимээгүй гэгч нь хэвтэж, өөрийн эрхгүй бас мэдэлгүй удахгүй болох зүйлсийг амьсгаа даран хүлээж байлаа. Удалгүй хүсэн хүлээсэн мөч ирж цонхигор цагаан охиныг миний дээрээс өнгийх тэр үед нь түүний бүлээн амьсгалыг би мэдэрлээ. Яг л зөгийн бал мэт амтат үнэр ханхийж, харин түүний шивнэх уран наалинхай үгс нь зөгий хатгаж буй гэлтэй зүрхэнд минь тусч байсан юм. Гэвч анхилам зөөлөн үнэрний цаана цусны эхүүн үнэр бас үнэртэх шиг.
       Эмээж мөн догдолсондоо би удтал анисны эцэст сая л нэг зовхио нээхэд миний харсан эхний зүйл гэвэл үзэсгэлэнт бүсгүйн моддын навчис мэт өтгөн сормуусны дороос намайг цоо ширтэх хоёр цэнхэр нүд байв. Удалгүй тэр уруулаа шуналтай нь аргагүй долоож бас хазах агаад энэ бүхэн нь миний ухаан санааг нэгмөсөн балартуулж орхив. Сарны гэрэлд түүний норсон шүр мэт улаан уруул нь гялалзаж, түүний завсраар өнөөх сувд мэт цагаан шүд нь цухуйж үзэгдлээ. Тэр доошилсоор, улам бүр доошилсоор түүний уруул нь миний урууланд хүрэх нь үү гэтэл тэр дахин доошилж хүзүүнд минь ойртлоо. Энэ үед түүний шүлсээ залгиж шүд болон уруулаа шүлстэн долоохыг нь би сонссоны дээр хүзүүнд минь амьсгалах түүний халуун бүлээн амьсгалыг нь мөн мэдэрч байлаа. Тэр ойртсоор бас ойртсоор, бүсгүйн уруул удалгүй хүзүүг минь шүргэлээ. Хүзүүний минь эмзэг арьс энэ бүгдийг хэрхэн тэсвэрлэж байсныг би мэдэхгүй харин зүрх минь цээжин дотор тэсрэх гэж байсныг би санаж байна.
        Удалгүй уруулны нь оронд түүний шүднүүд хүзүүнд минь мэдрэгдэх тэр мөчид аянга цахилгаан тасалгаанд минь ороод ирэв үү гэлтэй галзуурч, солиором үймээн самуун дэгдэх нь тэр! Нүдээ нээж намайг харвал цагаан царайтай өнөөх бүсгүйг гүнтэн багалзуурдаж, хүчирхэг гараараа тэр газарт аваад чулуудаж орхилоо. Гүнтэн маш их уурсаж, бас хилэгнэжээ! Цэнхэр нүд нь уур хилэнгийн галд дүрэлзэн шатаж, цонхигор цагаан царай нь улаа бутраад, час улаан уруулны нь цаанаас хурц цагаан шүднүүд нь ярзайгаад ямар аймшигтай харагдсан гэж санана! Гэвч гүнтэнг, зөвхөн тамын чөтгөр ороолонгуудад л баймаар тийм аймшигтайгаар уурсан хилэгнэнэ чинээ би огт төсөөлсөнгүй! Царай нь өмнөх өмнөхөөсөө илүү цайсан харагдах агаад түүний хоёр нүд нь ган төмрийг хүртэл цоолж орхимоор ширүүнээр ширтэж байлаа. Хамар дээгүүрээ нийлэхээ дөхсөн өтгөн хөмсгөө тэр зангидаж ирээд цус царцаж, зүрх зүсэм аймшигтай өнгөөр ийнхүү өгүүлэв.
        "Та нар яаж түүнд гар хүрч зүрхэлдэг байна?! Хориотой гэж хэлсээр байхад яагаад та нарын харц түүн дээр тусдаг билээ? Та нарт би хэлсэн биш билүү! Энэ хүн бол зөвхөн минийх! Ахиж та нар түүнд ойртвол чинь зүгээр өнгөрүүлнэ гэж санаад ч хэрэггүй байх шүү." гэлээ.
         Цонхигор цагаан өнөөх охин тас тас хөхөрч, "Чи бусдаар хайрлагдаж үзээгүй хэрэг үү. Чи өрөө ч бас бусдыг хайрлаж мэддэггүй байх л даа" гэхэд бусад нь мөн дагаад шоолон инээлдэх нь сонсогдов. Энэ үедээ тэд яг л шулмас шиг сонсогдож байсныг хэлэх байна!
        Харин гүнтэн эргэж миний царайруу харах зуураа, аяархан дуугаар, "Тиймээ. Би хайрлаж чадалгүй яахав. Саяны үгийг чи өнгөрсөн үеэ дурсаж хэлээгүй байлтай. Харин энэ залуу дээр хийх ажлаа дуусгамагц нь түүнийг би та нарын мэдэлд үлдээе." гэж хэлээд тэр дуугаа өндөрсгөж "Одоо явцгаа! Явж үз!" гэж зандарлаа.
        "Тэгээд бид өнөө үдэш юу ч үгүй хоцрох гэж үү?" гэж хэлээд тэдний нэг нь шалан дээр хэвтэх шуудайруу заагаад хөхөрлөө. Гэтэл өнөөх шуудай өөрөө хөдөлж, дотор нь ямар нэгэн амьд зүйл байх нь тэр! Гүнтэнг чимээгүй гэгч нь толгой дохиход, бүсгүйчүүдийн нэг нь шуудайг шүүрэн аваад нээж үзэхэд .... хэрэв миний нүд бас чих намайг мэхлээгүй бол тэнд өлгийтэй жаахан хүүхэд байж байлаа! Айж цочирдсондоо хоёр нүд минь харанхуйлж, хөл дээрээ би арай ядан тогтов. Харин нэг л мэдэхэд тэдгээр гурван бүсгүй алга болсон байв. Шуудай ч мөн адил байсангүй! Гэтэл тэдний дэргэд хаалга байгаагүй шүүдээ, надад тэд анзаарагдалгүй энэ тасалгаанаас гарна гэж баймааргүйсэн. Яг л тэд сарны гэрэлд уусаад, цонхоор нисээд одсон мэт ...

Цааш унших

"Дракула Гүнтэн" (2-р бүлэг)

2-р Бүлэг

Жонатан Харкерын тэмдэглэл үргэлжилж байна.

        Маргаан байхгүй би дуг нойрондоо дугжирч явснаас зайлахгүй, хэрэв үгүй бол ийм ер бусын газарт ирснээ анзааралгүй өнгөрнө гэж таарахгүй. Бидний дэргэдүүр нь өнгөрсөн дугуй арктай өргөн чулуун хаалга хүртэл өдий төдий зай байх агаад эдлэн газрын уг хэмжээ нь маш том мэт санагдаж байв. Гэвч одоохондоо энэ бүгдийг өдрийн гэрэлд харахад цаг эрт байна.
       Сүйх тэргийг зогсох үед, тэрэгний жолооч газарт шалавхан гэгч нь бууж надад туслахаар гараа тэр сунгасан юм. Энэ удаад түүний тусламжаас би татгалзсан боловч мөн л гарных нь ер бусын их хүчийг мэдрэх шиг болж билээ. Сарны гэрэлд цэв хүйтэн төмөр шиг харагдах түүний гарнаас баривал, хэрэв тэгээд тэр жаахан л хүчлэх юм бол минийхийг бяц атгах юм шиг санагдаж байлаа. Удалгүй жолооч эр ачаа тээшийг минь аваад шилтгээнрүү орох их хаалганы өмнө зогсч байсан миний дэргэд авчирч тавив. Хуучирч өнгө төрхөө алдсан уг хаалга зэвэнд идэгдсэн том хадааснуудтайгаас гадна урагш түрсэн гантиг чулуун хүрээтэй юм. Бүрэнхий байсан ч гэлээ чулуун дээрх сийлбэрүүд нь тод гэгч нь харагдах бөгөөд цаг хугацааны эрхэнд элэгдэж бас мууджээ. Морьтон удалгүй тэргэндээ заларч, морьдоо тэр хөтөлсөөр харанхуйд замхран одоход яах учраа ололгүй би зогсч байсан газраа ганцаар үлдэж хоцров. Хонх эсвэл хаалга тогших тогшуур уг хаалганд байдаггүй бололтой. Дүнсгэр энэ шилтгээний зузаан хана туургануудыг, хүнгүй мэт харанхуй цонхнуудыг нь лав л миний дуу хоолой нэвтлэнэ гэж бодохгүй байна. Хэсэг хугацаа өнгөрлөө. Дотроо би тээнэгэлзэхийн зэрэгцээ эмээж эхэллээ. Ямар гээчийн газарт хүрээд ирэх нь энэ вэ? Бас ямар хүмүүсийн дунд? Мөн ямар янзын харанхуй адал явдалтай би орооцолдож орхив? Англи дахь үл хөдлөх хөрөнгийг гадны хүнд худалдахаар явсан хуулийн зөвлөхийн амьдралд тохиолддог жирийн хэргүүдийн нэг нь энэ гэж үү? Лондонг орхихоосоо өмнөхөн шалгалтаа амжилттай өгсөн тухайгаа дуулсан юм, одоо бол би бүрэн эрхтэй хуулийн ажилтан, тангарагтан албан хаагч болсон шүүдээ! Унтаагүй гэдгээ мэдэхийн тулд би нүдээ нухалж, хацраа чимхэж үзлээ. Энэ бүхэн надад яг л хар дарсан зүүд шиг санагдаж билээ. Тэгээд би сэрэнгүүтээ өөрийгөө гэртээ байгаагаа мэдэх болно, яг одоо цонхоор тусч байгаа шиг нарны гэрэл өрөөг минь гийгүүлэхэд, ажилд дарагдсан хүнд өдрийнхөө алжаалыг тайлахаар шүлэг нойрны ертөнцөд нойрссон би тэндээс эргэн ирэх болно .. Гэвч туршилтын үр дүн тэр дорхноо гарч хорсох хацар, улайх нүд хоёр минь намайг зүүдлээгүй гэдгийг мэдрүүлэв. Би үнэхээр сэрүүн байлаа, сэрүүнээр барахгүй Карпатын уулсын дунд, үл мэдэгдэх шилтгээний нүсэр том хаалганы өмнө цор ганцаараа зогсч байсан юм. Миний чадах цорын ганц зүйл бол тэвчээртэй байж, өглөө болохыг хүлээх байв.
       Ийнхүү бодож зогстол гэнэтхэн хаалганы цаана хөлийн чимээ дуулдаж, завсар зайгаар нь гэрэл тусах нь тэр! Төмөр гинж хангинан дуугарч, замган түгжээ тайлагдах нь сонсогдов. Цоожны нүхрүү түлхүүр орж, гурвантаа эргэснээр том хаалга сая нэг нээгдэв.
       Хэн байсан гэж санана. Өндөр нуруутай, цагаан сахалтай, хөлнөөсөө толгой хүртлээ өөлөх зүйл үгүй, дэгжин байрын хөгшин зогсч байв. Гартаа тэр эртний хийцийн мөнгөн дэнлүү барьжээ. Дэнлүүний гэрэл харанхуй орчныг гийгүүлж урт сүүдэр татуулсаар хоосон мэт байшингийн хөндий том тасалгааг гийгүүлж байлаа. Сайх хөгшин эр нуруугаа эгцлэн зогсоод, их л эелдэг байдлаар баруун гараа зангаж хэдий хачин аялгатай ч Англиар тун цэвэрхэн гэгч нь мэндэллээ.
       "Миний байшинд тавтай морилно уу! Биеэ барих хэрэггүй, гэртээ ирсэн юм шиг л байгаарай!" Ингэж хэлээд тэр яг л хөшөө шиг гацаж орхилоо. Хөл нь байрнаасаа огт хөдөлсөнгүй. Эвгүй байдалд орохгүйн тулд би өөрөө түрүүлж алхан босго давтал хөгшин эр ухасхийгээд гарнаас минь атгаад авдаг байгаа. Мөс шиг хүйтэн байсан гэж бодож байна уу, тэрнээс ч долоон дор, амьд гэхээсээ илүү үхсэн хүнийх шиг санагдаж билээ. Тэр дахиад л
       "Миний гэрт тавтай морил! Алив ор ор." гэлээ. Түүнтэй гар барилцаж байх үедээ морьтон эрийн гарнаас атгаж байх үеийнхтэй адилхан ер бусын их хүчийг би мэдрэв. Тэрхэн мөчид би тээнэгэлзэж адилхан хүнтэй би ярилцаж байна уу гэж эргэлзэхэд хүрснээ нуух юун. Түүнрүү би асуусан харцаар харж "Дракула гүнтэн үү?" гэж хэлэв.
       Тэр мэхийн ёслоод "Таныг угтан авч буй энэ хүн бол би байна. Дракула. Гэрт минь ор л доо ноён Харкер. Гадаа их жихүүн байна. Та алжааж бас өлсч цангасан л байх, тиймээс та хооллож бас амрах хэрэгтэй." Ийнхүү ярьж байхдаа тэр дэнлүүгээ хананд өлгөөд, ачаа тээшийг минь газраас авлаа. Татгалзах гэсэн боловч тэр надад үйлчлэхийг өөрөө хүссэн юм.
       "Яалаа гэж, та чинь миний зочин шүүдээ. Цаг их орой болжээ, манай үйлчлэгч нар гэр гэртээ харьцгаасан байна. Танд би өөрөө үйлчлэх болох нь." гэж тэр хэлэв. Бид хоёр байшинд орж, маш том дугуй шатаар дээш өгсөж, боржин чулуун шалтай урт хонгилоор явлаа. Харанхуй урт хонгилд бидний алхаа гишгээнээс өөр орчны анирыг эвдэх дуу чимээ ер байгаагүй юм. Нуруугаар хүйт оргиулам уг аялал удаан үргэлжилсэнгүй, ингэж явсаар бид нэгэн хаалганы өмнө хүрч ирэв. Тэгээд гүнтэнг тэр хаалгыг нээх үед дотор минь цэлмээд ирэх шиг л болж билээ! Ханан дахь ил зууханд нь хийгээд удаагүй байгаа болов уу гэмээр том гэгч нь дүнз моднууд шад пад хийн шатах агаад өрөөний голд өргөн ширээний дээр оройн зоогийг бэлдэж зассан байгаа нь тод харагдана. Энэ ч сайны дохио шүү.
       Гүнтэн миний цүнхийг доош буулгаж, хаалгыг хаалаа. Тэгснээ тэр өөр нэгэн хаалгыг нээж өөр нэгэн өрөөнд явж орлоо. Найман ханатай жижигхэн энэ танхимыг ердөө ганцхан дэнлүү гэрэлтүүлж байх бөгөөд цаана нь бас нэгэн хаалга байх юм гэнэ. Гүнтэн тэр хаалгыг ч мөн адил нээж орхиод намайг орохыг урьсан юм. Ханандаа бас ил зуухтай, зуух нь шинэхэн моддоор сэлбэгдэж илч гэрлээ харамгүй хайрласан тохилог дулаан уг тасалгаа унтлагын өрөө байлаа.
       Гүнтэн миний цүнхийг унтлагын өрөөнд оруулж тавиад хаалга хаан гарахаасаа өмнө ингэж хэлэв. "Энд танд хэрэгтэй бүх зүйлс бий. Тэнд мөн угаалгын өрөө байгаа тул та өөрийгөө засч цэвэрлэж болно шүүдээ. Харин та бэлэн болохоороо эсрэг талын тасалгаанд ороод ирээрэй. Оройн хоолоор би таныг дайлж байна." гэв.
       Энэ бүх дулаан уур амьсгал, гэрэл бас гэгээ, мөн гүнгийн элгэмсэг дотно хүлээн авалт энэ бүхэн миний бүхий л айдас хүйдсийг үргээж орхих нь тэрдээ. Хэсэг хугацааны дараагаар би хэвийн байдалдаа орох үедээ л өөрийгөө маш их өлссөн байсныг мэдэрсэн билээ. Ингээд угаалгын өрөөнд орж өөрийгөө угааж цэвэрлэж аваад оройн зоог бэлдсэн өрөөрүү би явлаа.
       Гэрийн эзэн хананд тулсан дулаахан ил зуухны дэргэд зогсоод гараараа тэр ширээрүү зааж,
      "Тавтай хооллохыг танд хүсье. Намайг та өршөөж болгооно уу. Оройн хоолоо би альхэдийнээ барьчихсан тул тантай хамт хооллож чадахгүй болсондоо түмэнтээ хүлцэл өчье." гэлээ.
       Харин би түүнд ноён Хоукингийн илгээсэн захидлыг гардууллаа. Гүнтэн захидлыг нээж үзээд их л сэтгэл тааламжтай уншиж зогсов. Тэгснээ эелдэг гэгч нь инээмсэглээд захидлыг надад өгч уншихыг санал болгосон юм. Энэ нь намайг тун их баярлуулсныг хэлэх байна.
       "Үргэлж л өвчин зовлонд ээрэгдэж байдаг би гэдэг хүн тулай өвчнөөс болоод хэсэг хугацаанд өөрийн бүх төлөвлөгөө, томилолтыг хойшлуулах хэрэгтэй боллоо. Тантай уулзаж чадахгүй болсондоо маш их харамсч байна. Харин би танруу өөрийгөө орлох хэн нэгнийг, мөн тун их итгэж найддаг энэ хүнийг илгээсэндээ сэтгэл хангалуун байна. Тэр бол эрч хүчээр дүүрэн, авъяастай, эелдэг зан харилцаатай залуу хүн байгаа юм. Мөн хянамгай, үг цөөтэй талдаа байж мэдэх ч миний удирдлаган дор боловсорч бэлтгэгдсэний хувьд энэ залуу танайд байх үедээ таны зааварчилгааг ягштал биелүүлэх болно гэдэгт итгэж байна." гэж бичжээ.
       Гүнтэн ширээрүү дөхөж ирснээ, хоолны бүтээлгийг сөхөж авахад амталж шарсан тун амттай тахианы махны үнэр ханхийв. Мөн ногооны салат, бяслаг бас дарс тэнд байлаа. Энэ дарснаас би хоёр хундгыг ууснаа санаж байна. Тийнхүү хооллож байх бүхий л хугацаанд гүнтэн надаас аяллын минь талаар хэл ам сугалчих шахам асууж, би ч нэрэлхэлгүй нэг нэгэнгүй хариулж суулаа.
      Зоог барьж дууссан ч гэлээ гэрийн эзний хүсэл сонирхол нь буурсангүй, ил зуухны дэргэд түүнтэй хамт суухдаа санал болгосон тамхийг нь би татаж суув. Бид хоёр яриад л бас яриад л заримдаа тэр тамхи татдаггүйдээ надаас уучлалт хүснэ. Надад ч мөн гүнгийн талаар мэдэж авах тун аятайхан боломж гарч ирсэнд ихээхэн олзуурхаж байлаа.
      Гүнгийн царай төрх нь тун сүрлэг бөгөөд дориун юм. Зүйрлүүлж хэлбэл яг л бүргэд шиг. Түүний урт нарийн хамар нь үл ялиг монхор ба хамрын нүх нь сартгар том, түүний дух нь хагас дугариг хэлбэртэйгээс гадна буурал суусан үс нь альхэдийнээ халцарч эхэлсэн боловч бусад хэсгээрээ өтгөн юм. Саглагар том хөмсөг нь бараг л хамар дээгүүрээ хоорондоо нийлэх дөхжээ. Харин түүний төрхийг улам илүү хурц болгох живэр сахалных нь дороос түүний амыг ажиглаж харна гэдэг амаргүй хэрэг байв. Гэвч яагаад ч юм түүний шүднүүд нь урт бас их шовх юм шиг санагдаж билээ. Улаан уруул, бараг л үрчлээсгүй цонхигор цагаан царай. Энэ бүхэн түүний насны хүнд байж боломгүй мэт санагдана. Бусад зүйлсийн тухайд цааш дурьдвал, чих нь өндөр нарийн дэлбээтэй, эрүү нь өргөн бөгөөд хүчирхэг, хацар нь нимгэхэн хийгээд хүнхэр. Биеийнх нь ерөнхий өнгө ер нь л цонхигор цагаан юм.
        Мөн миний ажигласан өөр нэг зүйл гэвэл түүний хоёр гар нь байлаа. Ил галын дэргэд өвдгөн дээрээ гараа тавин суух үед нь би сайн харж авав. Зузаан том бөгөөд навтгар хуруунуудтай түүний гар нь яагаад ч юм бээрсэн хүнийх шиг хувхай цагаан санагдаж билээ. Гаран дээрээ бага зэрэг үстэй, харин урт нарийхан хумснууд нь хурц үзүүртэй юм. Гүнтэнг санамсаргүйгээр надад хүрэх үед нь мөс шиг хүйтнийг би мэдэрч цочсондоо өөрийн эрхгүй татасхийж орхив. Надруу ойртох үед гүнгийн амьсгал нь огиудас хүргэм өмхий үнэртэж байсан гэдгийг онцлох байна. Мэдээжийн хэрэг энэ бүгдийг би өөрт нь мэдэгдэхгүйг хичээж суусан нь тодорхой.
       Гэвч гүнтэн энэ бүхнийг өөрөө мэдсэн үү яав, надаас зайгаа барьж эхлэх шиг болов. Тэгээд тэр үл ялиг инээмсэглээд эргээд буйдангаа налж суусан юм. Харин түүнийг инээмсэглэх үед ахиад л жирийн хүнд байж боломгүй мэт хурц цагаан шүднүүд нь ил гарах нь тэр. Бид хоёр хэсэг хугацаанд чимээгүй сууцгаав. Удалгүй үүр цайж, цонхоор харагдах харуй бүрий орчин бага зэрэг гэгээтэй болж эхлэв. Тэгтэл яг л урьд шөнийх шигээ ойн тэртээхээс чононуудын улих дуун сонсогдож эхэллээ. Энэ үед сүүдэрт суух гүнгийн нүд гялалзаж,
      "Сонсож байна уу, та тэднийг. Шөнийн хүүхдүүд. Ямар гээчийн аялгууг тоглож байгааг нь сонсооч гэм!" гэлээ. Тэгээд гүнтэн миний нүүрэнд тодорсон айдсыг анзаарсан бололтой "Аах, хот газарт оршин суугч та нарт анчны мэдрэмж хаанаас байх билээ." гэж хэлэх нь аймар ч юм шиг. Ингэж хэлээд тэр суудлаасаа өндийж,
       "Та их ядарсан байх. Маргаашийн үд дундыг өнгөртөл миний бие нь завгүй тул та ханатлаа унтаж амарч болно. Сайн нойрсоорой мөн сайхан зүүд зүүдлээрэй." гэж хэлэхдээ гүнтэн намайг хүндэтгэн бөхийгөөд өнөөх найман ханатай жижигхэн тасалгааны хаалгыг нээж үлдээгээд зоогийн өрөөнөөс гарч одов.
        Миний дотор хариултгүй үлдсэн түмэн асуулт эргэлдэж байв. Би эргэлзэж, мөн эмээж байсан юм. Мөн элдэв янзын хачирхалтай бодлууд толгойд минь хөвөрнө. Хэрэв бурхан тэнгэр гэж байдаг бол, хэрэв тэд намайг мартаагүй л бол өчүүхэн намайг харж үзээсэй билээ.

5-р сарын 7.

       Нар дээр хөөрч, гадаа өглөө болсон байв. Өнгөрсөн хорин дөрвөн цагийн ихэнхийг нь унтаж өнгөрүүлсэн тул орондоо дэмий хэвтэлгүй аяндаа босмоор санагдав. Хувцаслаж аваад би өөрсдийн оройн зоог барьж суусан зэргэлдээх өрөөнд явж орлоо. Тэнд өглөөний цайг хэн нэгэн бэлтгэж тавьсан байх агаад халуун зуухан дээрх төмөр данхтай кофег эс тооцвол бусад нь хөрч хүйтэн болжээ. Харин гүнтэн надад зурвас үлдээж, ширээн дээр орхиод явсан байна.
      "Би хэсэг хугацаанд шилтгээнд байхгүй байж мэдэх юм. Тиймээс намайг хүлээх хэрэггүй шүү. Д." тэнд ийнхүү бичсэн байлаа, товч бөгөөд тодорхой. Өглөөний хоолоо би амтархан идлээ. Тэгээд үйлчлэгч нарыг дуудах санаатай хонх дуугаргах гэсэн боловч эрээд эрээд би тэр тасалгаанаас олсонгүй дээ. Ийнхүү байдаггүй хонхыг эрж байхдаа би гүнгийн хөрөнгө мөнгөтэй, баян чинээлгийн баталгаа болсон өрөөн доторх ер бусын тавилгуудыг нь ажигласан юм - харин энэ бүхэн намайг үнэхээр алмайруулж орхисон шүү! Бидний дээр нь зоог барьж суусан ширээ гэхэд л сайн чанарын цэвэр алтаар бүрхэгдсэн байна, бодвол тэнгэргүй их үнэтэй эд байх! Цонхноос унжих хөшигнүүд, сандал болон буйдангийн бүрээс, мөн унтсан орны минь бүтээлэг даавуунууд гээд л цөм маш үзэсгэлэнтэй бөгөөд басхүү үнэтэй материалуудаар хийгдсэн байх аж. Мөн харахад их л хуучных юм шиг мөртлөө цоо шинээрээ мэт л санагдаж байлаа.
       Элэгдэж муудаад өнгө төрхөө алдаж, цагаан эрвээхийнүүдэд идүүлсэн л болохоос биш иймэрхүү зүйлсийг би зөвхөн Хэмптоны Харшид л үзэж байснаа санаж байна. Харин би тасалгаануудаас толь олох гээд мөн л барсангүй. Угаалгын өрөөнд нь хүртэл байхгүй байсан нь үнэхээр хачирхалтай хэрэг шүү. Ямар азаар би сахлаа хусахдаа хэрэглэдэг жижигхэн толь цүнхэндээ авч авсан юм бол, түүнгүй бол хэцүүхэн хэрэг болох байлаа. Түүнчлэн гүнгийн дурьдсан өнөөх үйлчлэгч нарынх нь нэг нь ч над дээр орж ирсэнгүй. Тэр бүү хэл алсад хааяа нэг улих чонын улианыг эс тооцвол өөр бусад ямар ч дуу чимээ сонсогдохгүй байсан нь уг том байшинд өөрийгөө цор ганцаархнаа байгаа юм шиг л сэтгэгдэл төрж суулаа. Хэсэг хугацааны дараагаар би өглөөний дутуу орхисон хоолныхоо үлдлэгдлийг идлээ, оройны 5,6 цаг болж байсан тул үүнийг үдийн хоол эсвэл өглөөний зоогийн алин болохыг нь ялгахаа болив. Мөн би гүнгийн зөвшөөрөлгүйгээр харш дотор сэлгүүцэхийг хүсээгүй тул өрөөндөө гиеүрч суухаас өөр арга байсангүй. Уйдсандаа би гэдэг хүн гэнэтхэн юм уншмаар санагдаж эхлэв нь тэрдээ. Тэгээд өрөөнүүд дотуур мөн л эрэл хайгуул боллоо. Ном, сонин харагдсангүй, бүр бичиж тэмдэглэх ямар нэгэн цаасны өөдөс ч байсангүй, худалч хүнд бол өрөөн дотор бараг л юу ч байхгүй байсан гээд хэлчихэд буруудахгүй байгаа. Харин найман ханатай жижигхэн тасалгаанд унтлагын өрөөрүү нэвтрэх хаалга мөн зоогийн өрөөнөөс гарах бас нэг хаалганаас гадна хоёр ч хаалга байсныг би саналаа.
       Унтлагын өрөөний минь эсрэг талд байх нэг хаалга яагаад ч юм түгжээтэй байх нь тэр. Ямар цоожийг нь эвдэж доторхыг нь үзэлтэй нь биш. Харин хоёрдахь хаалгыг нээж үзтэл, бурхны аврал гэж! үнэхээр миний эрж байсан зүйлс тэнд байдаг байна шүү. Товчхон хэлэхэд хэмжээгээр жижиг л болохоос биш тун гайхалтай номын сан байх нь тэр.
      Уг номын сангийн тавиурууд дээр нь англи номнууд өрөөстэй байх бөгөөд бүр сонин хэвлэл болоод сэтгүүлүүд дугаар дугаараараа эгнээстэй байх аж. Номын сангийн голд байрласан ширээн дээр мөн хэсэг бүлэг сэтгүүл, сонингийн материалууд дэлгээстэй байлаа. Гэвч их хуучных юм. Харин номнуудын хувьд тэнд бараг л бүх төрлийн номнууд байв : түүх, газар зүй, улс төрийн шинжлэх ухаан, эдийн засаг, ургамал судлал, геологи, хууль эрхзүй гээд л, мөн тэдний ихэнх нь Англи оронтой холбогдож байсан нь тун их сонирхол татав. Бүр Лондонгийн төв хэвлэлийн газраас эмхлэн гаргасан "улаан" болон "цэнхэр" лавлах толь, Вайтекарын он дарааллын бичиг, хуурай болон усан замын цэргийн дүрэм журам гээд л эдгээр ер бусын цуглуулган дотор миний мэргэжлийн ном болох хуулийн жагсаалт байсан нь намайг тун их баярлуулсныг хэлэх байна.
       Тийнхүү эдгээр сонирхолтой номнуудыг ажиглаж байх хооронд тасалгааны хаалга нээгдэж, гүнтэн ороод ирэх нь тэр. Намайг тавтай нойрссон эсэхийг минь асуугаад их л элэгсэг дотноор мэндчиллээ. Тэгээд тэр :
       "Энэ газрыг олсон чинь их сайн хэрэг болжээ. Чамд таалагдана гэдгийг би бүр мэдээд байсан юм. Энэ хэдэн номнууд - " гэж хэлээд тэр тавиур дээрх номнуудруу зааж "өнгөрсөн хэдэн жилийн хугацаанд надад их л хань болж байлаа шүүдээ. Лондонруу явахыг би эртнээс шийдсэн байсан тул энэ номнуудтай би олон арван гайхалтай цагийг хамтдаа өнгөрүүлсэн гэдгийг хэлье. Тэгээд би танай сайхан Англи орны чинь тухай судлах тусам би улам ихээр шунан дурлаж суулаа. Ард олны чинь дунд би хөл тавьж, ахуй амьдралыг нь судалж, зол жаргал, уйтгар гуниг болоод үхэл хагацал бүхнийг нь хамтдаа хуваалцаж байлаа. Ай даа! Эдгээр номнуудын ачаар л би танай хэлийг сурлаа шүүдээ. Чамд л гэж хэлэхэд, найз минь одоо ч гэсэн би суралцаж байна." гэлээ.
       "Гэхдээ, Гүнтэн минь. Та чинь Англиар ус цас мэт л ярьж байна шүүдээ" гэж би хариуллаа. Харин тэр инээд алдаж,
      "Баярлалаа, чиний магтаалд найз минь. Намайг ингэж хөөргөх хэрэггүй. Аян замтай зүйрлэвэл аяллынхаа ердөө би эхэнд нь л явж байна. Яахав дүрэм болоод зарим үгсийг мэддэг байж болох ч, яажшуухан чөлөөтэй ярихаа одоог хүртэл мэдэхгүй л байна."
      "Ойлголоо. Гэхдээ та маш сайн ярьж байна"
"Тийм ч сайн бишээ" гэж тэр хэлээд, "Хэрвээ би танай Лондонд явж очвол тэнд намайг мэдэхгүй хүмүүсийн дэргэд би танихгүй гадны хүн болох байх. Надад энэ хангалттай бишээ. Харин энд бол би язгууртан шүүдээ. Би бол Бояар. Маш олон хүн энд намайг мэднэ, заримынх нь хувьд би тэдний ноён нь. Гэвч танихгүй газар оронд буй танихгүй хүн бол хэн ч биш л гэсэн үг. Хэн ч түүнийг танихгүй, танихгүй юм чинь хэн ч түүнийг ойшоож үзэхгүй. Энэ тохиолдолд би бусдын л адил жирийн хүн болох учраас, хэн ч намайг хараад зогсохгүй, хэн ч миний үгийг сонсоод яриагаа таслахгүй. Харин хэл мэдэхгүй бол бүр ч долоон дор хэрэг болох биз. Энэ бүхнээс хагацахад хэцүү л санагдах байх. Гэхдээ би язгууртан ноён болоод их удаж байна, цаашид ч энэ хэвээрээ дуусах болно. Үгүй юм гэхэд хэн ч миний дээр гарах ёсгүй. Чи бол над дээр миний найз Петер Хоукинсын өмнөөс, Лондон дахь шинэ эзэмшлийг минь талаар тайлбарлах гэж ирсэн хүн шүүдээ. Тийм учраас чи энд байх хугацаандаа бусдын л адил надад итгэх хэрэгтэй, мөн би чамаас Англи хэлний аялгыг сурч авмаар байна. Ярьж байх явцдаа өчүүхэн төдий алдаа гаргасан ч гэсэн надад сануулж байхыг хүсч байна. Мөн намайг өршөөгөөрэй, өнөөдөр би тун их завгүй байлаа."
        Мэдээж хэрэг би гүнтэнд чадах хэмжээгээрээ туслах болно гэдгээ амлалаа. Тэгээд бас энэхүү номын санд орж байж болох уу гэж мөн асуусан юм. Харин гүнтэн, "Бололгүй яахав" гэж зөвшөөрөөд,
       "Чи шилтгээнд хүссэн газарруугаа очиж, сонирхож үзэж харж байж болно. Харин цоожтой хаалгануудруу ойртож хэрхэвч болохгүй шүү, орох гэж санахын ч хэрэггүй. Хэлж болохгүй, харж болохгүй зүйл гэж байдаг юм. Зөвхөн чи миний нүдээр харж, ухаанаар минь ухаарсан үедээ л үүнийг ойлгох байлгүй дээ." гэлээ. Түүний юун тухай ярьсныг нь сайн ойлгоогүй ч би үг дуугүй зөвшөөрлөө. Гүнтэн мөн цааш нь,
        "Бид Трансилванид байна. Харин Трансилваниа бол Англи биш. Тийм ч учраас чи бидний ёс жаягийг дагах хэрэгтэй, мөн энд маш олон зүйлс чамд сонирхолтой санагдаж байгааг чинь мэдэж байна. Мөн чи өөрөө ч надад ярьж өгсөн шүүдээ." гэлээ.
       Энэхүү харилцан яриа цааш үргэлжилсээр бүр их удаан үргэлжилсэн юм. Гүнтэн ярьж хөөрөх маш их сонирхолтой нь илт байлаа. Түүний яриан дундуур ч би асуух гэсэн олон арван асуултынхаа хариуг олж авсан билээ. Заримдаа хачирхалтай асуулттай тулгарсан үедээ  ярианыхаа сэдвийг тэр өөрчилж, мушгиж гуйвуулна, аль эсвэл намайг ойлгоогүй мэт булзааруулна. Гэхдээ л ерөнхийдөө би асуухыг хүссэн зүйлсдээ ерөнхийд нь хариулт авч чадсан гэдгийг хэлэх байна. Цаг хугацаа ч харвасан сум шиг өнгөрлөө. Гүнтэнтэй нүүр хагарахын зэрэгцээ би түүнээс илүү сонирхолтой зүйлсийн талаар асуумаар санагдав. Тэгээд би уржигдрын үйл явдлууд, хачирхалтай цэнхэр дөлнүүдийн тухай, мөн яагаад тэрэгний жолооч эдгээр дөлнүүдийг хармагцаа, тэдний зүгт явсан талаар нь эхлээд асуулаа. Харин гүнтэн хэлэхдээ энэ бол жил бүрийн нэг л өдөрт, нэг л цагт үзэгддэг маш ховор үзэгдэл гэсэн бөгөөд олны ярьдгаар бол тэр шөнө, миний хувьд урьд өдрийн өмнөх тэр шөнө газар дэлхийн хамаг л муу ёрын зүйлс бүхэн амилж, хөдөлгөөнд орон ийш тийш доншуучилдаг юм гэнэ. Харин тэдгээр цэнхэр дөлнүүдийн тухайд бол зөвхөн эрдэнэс нуусан газарт л үзэгддэг болохыг гүнтэн ярьж өглөө.
        "Чиний урьд шөнө нааш ирэхдээ явж өнгөрсөн газарт", гэж хэлээд тэр цааш нь "эрдэнэс булагдсан гэдэг юм билээ. Итгэхэд үнэхээр бэрх ч гэлээ бодоод үзвэл эргэлзэх шалтгаан байхгүй шүү. Учир нь энэ газар нутгийн төлөө, их олон жилийн өмнөөс л Туркууд, Саксончууд болон Валлачууд өөр хоорондоо тэмцэлдсээр ирсэн юм. Хөлөг баатрууд, эх орончид, гадны түрэмгийлэгчид гээд л уг газарт хүний цус дусаагүй хөрс нэг ч үлдээгүй гэлцдэг. Цаг үе ороо бусгаа байсан тэдгээр он жилүүдэд нэгэнтээ Австри болон Унгарчууд энэ газарт хөл тавьсан байна. Харин нутаг орноо хамгаалах гэсэн зоригт эрчүүд тэднийг угтан очжээ. Найман настай балчираас наян настай өвгөд хүртэл тэдний дунд байсан гэдэг юм. Чулуун гарам дээр тэднийг отож, хадан цохион дээр тэд хүлээцгээж байлаа. Хүсэн хүлээсэн мөч удалгүй ирэхэд чулуу моддыг дээрээс нь нүүлгэж, хиймэл хөрсний нурангиар тэднийг бүгдийг нь газартай нь булж орхисон гэдэг."
        "Тийм зүйл байж болно гэж үү?", гэж би гайхан дуу алдав. Тэгээд "Хэдий тийм байлаа ч тэдгээр газарт нэгжлэг хийлгүй өдийг хүртэл байх уу даа. Уг газрыг нээж үзэх хүсэлтэй хүн байхгүй байсан гэж үү?" гэж асуув. Гүнтэн энэ үед инээмсэглэлээ. Ийнхүү инээх үед нь мөнөөх л жирийн хүнд байж боломжгүй хурц цагаан соёонууд нь ил гарах нь тэр.
         "Яагаад гэвэл цаад тариачид чинь хулчгар бас мулгуу мангуу улс юм! Жилийн зөвхөн нэг л шөнө, нэг л цагт тэдгээр цэнхэр дөлнүүд үзэгддэг юмшүүдээ. Харин тэр өдөр нь өнөөх тариачид чинь гэрээсээ хамраа ч цухуйлгадаггүй юмдаа. Хэдий тэр дөлнүүдтэй тааралдлаа ч гэсэн дараагаар нь өдрийн гэрэлд уг газрыг дахин эрж олно гэдэг бараг л боломжгүй хэрэг. Эрхэм та ч мөн адил тэдгээр газрыг дахин хэзээ ч олж чадахгүй гэдэгтээ мөрийцөхөд ч бэлэн байна."
        "Ойлгомжтой." гэж би хариуллаа. Тэгээд "Таны зөв. Би бүр хаанаас нь эхлээд хайхаа ч төсөөлөхгүй л байна." гэлээ. Төд удалгүй бид өөр зүйлсийн талаар ярилцаж эхлэв.
        "Ингэхэд нээрэн" гэж гүнтэн хэлээд "чи надад Лондон хот болоод нэн ялангуяа миний худалдан авах гэж буй эзэмшлийн талаар ярих хүн үү, үгүй юу" гэлээ. Өөрийнхөө хайнга байдлын өмнөөс би уучлалт хүсээд, унтлагын өрөөрүүгээ явж цүнхэн дотроосоо бичиг баримтын зүйлсийг авчрахаар явлаа. Баримт бичгүүдийг би дугаарлан тоолж байх явцад зэргэлдээх өрөөнөөс хятад шаазан болоод мөнгөн халбага, сэрээнүүдийн тачигнах чимээг сонсов. Сонирхоод би өрөөний хаалгаар шагайтал ширээ цэвэрлэгдсэн байх бөгөөд дэнгийн гэрэл хоосон ширээг гийгүүлж байлаа. Тэгэхэд л гадаа харанхуй болсон байсныг би анзаарсан юм. Харин дэнгийн бүдэг гэрэлд би гүнтэнг буйдан налж суугаад, Брадшавын лавлах толь болоод бусад номын хуудаснуудыг эргүүлж байхыг нь харлаа. Бичиг баримтаа цэгцэлж дуусгаад би номын санд эргэн очив. Уншиж байсан ном, сонингуудаа гүнтэн ширээнээс холдуулж ирээд л их сонирхож байгаа бололтой суув. Үнэхээр ч тэр миний тайлбарлаж өгсөн бүх зүйлийг тун их сонирхон сонсч байсан юм. Тэгээд надаас энэ юун газар вэ, тэр юу вэ гэхчилэн өчнөөн олон асуулт асуусан гээч. Очих газрынхаа талаар тэр маш их судалсан нь илт байсан бөгөөд эцэстээ бараг надаас ч ихийг мэддэг болж таарлаа шүү. Гүнтэнгийн энэ бүх мэдлэг, хичээл зүтгэлийг нь магтахад тэрбээр,
         "Хаанаасдаа, гэхдээ найз минь, энэ бүхэн надад үнэхээр хэрэг болохгүй гэж үү? Тэнд очсон үедээ би цор ганцаархнаа л байх болно шүүдээ, харин миний найз Харкер Жонатан, эй уучлаарай, өөрийнхөө улсын заншил ёсоор би овгийг чинь түрүүлээд дуудчихлаа. Лав л тэнд миний найз Жонатан Харкер надад тус дэм болоод үргэлж дэргэд минь байхгүй шүүдээ. Тэр тэндээс их хол газарт, магадгүй шүүх зөвлөлийн танхимд бичиг цаасны ажил эрхлээд өөр нэг найз Петер Хаукинсын минь хамтаар сууж байх биз. Тийм үү?" гэлээ.
         Бид шууд л үндсэн ажил хэрэгтээ орж, Пюрфлит муж дахь эдлэн газрын талаар хэлэлцэж эхлэв. Чухал хэрэгцээтэй дүрэм заалтуудыг түүнд тайлбарлаж, бичиг гэрээнд гарын үсгийг нь зуруулж, ноён Хаукинсд илгээх дугтуйны хамтаар бэлэн болголоо. Харин гүнтэн надаас эзэмшил газрын талаар дэлгэрэнгүй мэдэх хүсэлт тавихад нь урьд өмнө хэрэг гаргаж бичиж тэмдэглэн авсан зүйлсээ би түүнд уншиж өгөхөөр шийдэв.
         "Пюрфлит  мужид, замын дэргэд, хуучин эзэн нь худалдахаар шийдсэн нэгэн байшинтай таарлаа. Хуучирч муудсан ч гэлээ миний шаардлагыг хангаж байсан нь сайн хэрэг шүү. Мөн уг байшин нь тойроод том зузаан гэгч нь чулуун хашаатай бөгөөд гаднаас нь харахад их л эртний хийцтэй барилга байв. Мөн засварт оролгүй их удсан нь тодорхой байлаа. Харин хаалганууд нь маш зузаан царс мод аль эсвэл төмрөөр хийгдсэн байх бөгөөд өмхөрч, муудаад мөн зэвэнд идэгджээ.
          Уг эдлэн газрын нэрийг Карфакс гэдэг юм байна. Харин 4 ханатай байшингийн хувьд хуучны Куатре Фачийн хууль бус хөрөнгөөр боссон гэдэгт нь маргах зүйл алга. Талбайн нийт хэмжээ нь ойролцоогоор 20 акр бөгөөд дээр дурьдсан чулуун ханаар хүрээлэгдсэн ба хашаан дотор модод олон байсан нь уг эдлэн газрын ерөнхий дүр төрхийг нилээд дүнсгэр харагдуулж байв. Мөн моддын дунд хаврын горхиноос эх авсан жижиг хэмжээний цөөрөм байгаа харагдана. Байшингийн хувьд маш том хэмжээтэй бөгөөд дундад зууны гэмээр хийцтэй уг барилгын нэг хана нь гэхэд бүхэлдээ маш зузаан том гэгч нь чулуунуудаас бүтсэн байх агаад тороор хамгаалагдсан маш цөөхөн цонхтой юм. Ерөнхийдөө гаднаас нь харвал яг л эртний сүм дуган шиг харагдах аж. Мэдээж хэрэг надад түлхүүр нь байгаагүй тул байшин дотор орж үзэж чадсангүй. Гэхдээ Кодак аппаратынхаа тусламжтай нилээд хэдэн зураг дараад амжсан шүү. Мөн эдлэн газрын ерөнхий байр байдал нь тун замбараагүй байсан ба газрын хэмжээ нь магадгүй миний тооцоолсон хэмжээнээс ч их байж мэдэх юм. Гэхдээ л хангалттай хэмжээний том юм. Эдлэнгийн ойролцоо хэд хэдэн байшин байна. Тэдний нэг нь болох том барилгыг тун саяхан барьж байгуулсан бөгөөд сэтгэцийн өвчтэй хүмүүсийн эмнэлэг нэрээр ашиглалтанд оржээ. Энэхүү байшин эдлэн газраас тун тодхон харагдана."
           Намайг уншиж дуусахад, гүнтэн "Хуучирсан бас том гэнээ. Надад таалагдаж байна. Би их хуучинсаг үзэлтэй хүн тул шинэ байшинд амьдарч ер чаддагүй юм. Бас би эртний сүм мөргөлийн газруудад дуртай шүү. Манай Трансилванийн язгууртнууд нас барсан хойноо өөрсдийн ясыг лав л энгийн хүмүүсийн дунд тавихыг хэзээ ч зөвшөөрөхгүй байх байсандаа. Мөн залуу хүмүүс шиг нарны гэрэл, хурц тод өнгө төрхөнд дурлахаа болиод би удаж байна. Энэ байшин маань ч их хуучирч муудсан байна. Сүүдэр багасч, эвдэрхий хашаануудын минь завсраар хүйтэн салхи сийгэх боллоо. Би сүүдэр болон харанхуйд дуртай, учир нь хэн ч бас юу ч миний бодол санааг надаас үргээж чаддагүй тул аятайхан байдаг юм." Ийнхүү гүнтэнг ярьж суух үед нь түүний үгс нь нүүрний хувиралтай нь зохицохгүй байх шиг санагдав. Түүний цонхигор нүүрэнд тодорсон инээмсэглэл нь яагаад ч юм надад хорон муухай юм шиг санагдаж билээ.
        Удалгүй гүнтэн надаас уучлалт хүсээд түр хугацаанд гарчихаад ирье гэж хэллээ. Тэр яваад нилээд хугацаа өнгөрлөө, тэгээд би эргэн тойрондоо буй номын сангийн номнуудаас сонирхож эхлэв. Нэгэн атлас номыг аваад нээж үзвэл Англи орны газрын зураг гараад ирлээ, энэ нь уг хуудсыг олон удаа уншсан гэсэн үг. Газрын зураг дээр тэмдэглээнүүд байх бөгөөд нэг нь Лондонгийн ойролцоох эдлэн газрыг тэмдэглэжээ, харин нөгөөх нь Йоркшайр эрэг дэх Экзетер болон Витбайг дугуйлсан байна.
       Тэгтэл гэнэт гүнтэн ороод ирэв. Тэгснээ тэр "Аха!" гэж хэлээд, "Номоо уншсаар л байна уу? Сайн байнаа! Гэхдээ та үргэлж ажиллаад байж болохгүй шүүдээ. Алив нааш ир! Таны оройн зоог бэлэн болсон гэдгийг хэлэх гэсэн юм." гэлээ. Тэгээд гүнтэн гарнаас минь сугадаад хоолны өрөөнд ороход үнэхээр ч ширээн дээр арааны шүлс асгаруулам сайхан хоол ундыг бэлтгэсэн байв. Гүнтэн мөн л сүүлийн удаагийнх шиг надаас уучлалт хүсээд оройн зоогоо барьчихсан тухайгаа хэлэв. Тэгээд мөн л урьд өдрийн өмнөх шөнийх шиг ширээнд надтай хамт суугаад, намайг хооллож байх хооронд элдвийн зүйлсийн талаар ярилцав. Хоолны дараагаар яг л өмнөх шөнө шиг намайг тамхиар дайлж, бас л янз бүрийн зүйлсийг асууж суув. Цаг их орой болжээ. Гэвч би юу ч хэлсэнгүй. Учир нь би гэрийн эзний хүсэл шаардлагыг дагаж байх үүрэг авсан шүүдээ. Бараг л өчигдрийг тэр чигт нь унтаж өнгөрүүлсэн тул миний нойр тэгтлээ их хүрээгүй ч өдрийг шөнөөр сольж буй энэ зуршилд би дадаж өгөхгүй байлаа. Хүмүүсийн ярьдгаар бол нас барах цаг нь тун дөхсөн хүмүүс үүрээр аль эсвэл өдөр шөнө солигдох мөчид өнгөрдөг гэлцдэг. Харин эрүүл саруул хүний хувьд иймэрхүү уур амьсгалын өөрчлөлтөнд маш их ядардаг болохыг би биеэрээ мэдэрсэн билээ. Гадаа тахиа донгодохыг сонсоод өглөө болтол ярьж суусандаа би итгэж чадсангүй.
      Дракула гүнтэн суудлаасаа өндийж, "Яагаад дахиад өглөө болчихов оо! Яахаараа би анзааралгүй танд ингэтлээ их төвөг удаж орхив оо. Чи миний шинэ нутаг Английн талаар ярихдаа арай бага сонирхлыг минь татахаар ярих хэрэгтэй байсан юм. Тэгсэн бол уйдсандаа би урсан өнгөрч буй цаг хугацааг ажиглах байлаа шүүдээ." ингэж хэлээд гүнтэн бөхийн салах ёс хийгээд, хаалга нээн өрөөнөөс гарч одлоо.
      Би унтлагын өрөөндөө ороод хөшгөө нээж үзтэл үзэгдэж харагдах зүйлс ховор бөгөөд харин миний харж чадах зүйл гэвэл ердөө алсад гэгээ орж буй саарал тэнгэрийн хаяа л байв. Тэгээд би хөшгөө хааж орхичихоод, энэхүү тэмдэглэлийг бичиж сууна.

5-р сарын 8.

Энэхүү тэмдэглэлийг бичиж суухдаа би маш их айж байна. Одоо би энэ өдөр тохиолдсон хачирхалтай зүйлсийг, мөн энэхүү хачин газрын талаарх бие сэтгэл тавгүй болгосон зүйлсийн талаар нэг нэгэнгүй бичье. Зөвхөн би эндээс эрүүл саруул буцахыг л хүсч байна, аль эсвэл энэ газарт ирээгүй байсан ч болоосой! Ордонд ирснээсээ хойш гүнтэнгээс өөр хэнтэй ч таарсангүй, хэнтэй ч ярилцсангүй. Яг л би энэ том байшинд түүнтэй хамт амьдарч буй цорын ганц амьд хүн юм шиг л өөрийгөө төсөөлж сууна. Эхлээд би тайвшрах хэрэгтэй. Үгүй бол төсөөлөл бас айдас минь намайг эзэмдэх нь багасахгүй ... ингээд юун түрүүнд би өөрт минь ямар санагдаж байгааг эхэлж бичье.
       Орондоо орсноосоо хойш би ердөө хэдхэн цаг л унтлаа. Нойр минь хүрэхгүй байсан тул босохоос өөр арга байсангүй. Ингээд би цонхны дэргэд очиж зогсоод шилний тусгалд ойх өөрийхөө дүрсийг харж зогсов. Удалгүй сахлаа хусахаар шийдэж татуургаа гарган ирж, эрүүндээ тулгах тэр мөчид хэн нэгэн мөрөн дээр минь гараа тавих нь тэр дээ! "Өглөөний мэнд" гэх гүнгийн дууг олж сонссондоо би бараг л итгэсэнгүй. Тэгээд айж цочсондоо уулга алдаж орхилоо. Өрөө минь бүхэлдээ цонхны шилний тусгалд харагдаж байсан атал гүнгийн тийнхүү ард минь гэнэтхэн гарч ирсэнд үнэхээр их балмагдав, магадгүй би орж ирснийг нь анзаараагүй хэрэг байх. Энэ үедээ би арьсаа хутганы хурц ирэнд исгэсэн байснаа мөн л мэдсэнгүй. Гүнтэнд би хариу мэндчилээд, эргэлзээгээ тайлахын тулд эргэж цонхруу харав. Осолдолгүй миний ард гүнтэн гэгээн дүрээрээ зогсч байсныг нь олж хараад сэтгэл бага ч атугай тайтгарав. Харин тэгтэл яасан гэж санана! Цонхны дэргэд байсан толинд минь түүний төрх харагдсангүй! Надаас өөр мөн өрөөн доторх тавилгуудаас өөр юу ч тэнд байхгүй байлаа! Арай би буруу хараагүй байгаа даа?
        Энэ бол бусад хачирхалтай үйл явдлуудын ердөө эхлэл нь байсан юм. Мөн түүнээс хойш гүнтэнг миний дэргэд байх үед нь туйлын тав тухгүй санагддаг боллоо. Эрүү минь зүсэгджээ, жижигхэн ч гэлээ тэр шархнаас багагүй цус гарсан байна. Сахлын татуургаа би доош нь тавьж , шархны наалт эрэхээр биеэ хагас эргүүлэв. Харин энэ үед гүнтэн миний царайг олж хараад, хоёр нүд нь улаанаараа эргэлдэх нь тэр, үнэхээр аймшигтай! Тэгээд тэр яагаад ч юм мөрнөөс гараа авч, тэгээд миний хүзүүг илж эхлэв. Надад үнэхээр эвгүй санагдсан тул биеэ түүнээс аль болох холдуулахыг хичээлээ. Тэгэхэд гүнгийн гар хүзүүнд минь зүүлттэй байсан загалмайн гинжинд хүрч орхисон нь түүнийг тэр дор нь өөрчилөх нь тэр дээ. Улаанаараа эргэлдэж байсан аймшигтай нүд нь эргээд аядуу зөөлөн харцаар солигдов.
        "Болгоомжтой байхгүй дээ", гэж тэр хэлээд "ер нь энд мэдэлтэй байхгүй бол энэ улс орон чиний төсөөлж байгаагаас чинь ч илүү аюултай газар шүү." гэв. Тэгээд тэр сахал хусахдаа хэрэглэдэг жижиг толийг минь авснаа "Харин энэ эд хогшил чинь үүргээ гүйцэтгэж, хангалттай хуучирсан байна. Тан шиг залуу эр хүнд ийм зүйл хэрэгцээгүй. Хаях хэрэгтэй!" гэж хэлээд цонх онгойлгож, толийг минь гаргаж шидэхэд удалгүй тэр доор чулуунд бут үсэрч, хэдэн мянган хэсэгт хагарах нь тодхон сонсогдов. Ингээд гүн юу ч хэлэгүйгээр гараад явчихлаа. Одоо би сахлаа хэрхэн хусах болж байна? Аз болоход сахлын татуурганы гэр нь гялгар металиар хийгдсэн байна, аль эсвэл бугуйн цагнийхаа ард талыг харах уу.
        Намайг зоогийн өрөөнд явж ороход, өглөөний цай бэлэн болсон байх бөгөөд харин гүнтэнг би олж харсангүй. Ингээд би ганцаараа өглөөний цайгаа ууж дуусгалаа. Мөн гүнтэнг ямар нэгэн юм ууж бас идэж байхыг харж байгаагүй нь үнэхээр хачин санагдаж эхлэв. Тэр үнэхээр хачирхалтай хүн юм! Цайлж дууссаныхаа дараагаар би шилтгээнийг үзэж сонирхохоор энд ирснээсээ хойш анх удаагаа өрөөнөөсөө гарч үзлээ. Шатаар би доош уруудаж, харанхуй хонгилоор явсаар удалгүй өмнө зүгрүү харсан цонхтой нэгэн тасалгааны дэргэдүүр зүгээр өнгөрчихөж чадсангүй.
        Анхаарлыг минь гойд их татсан тул цонхных нь дэргэд явж очив. Эндхийн байгаль орчин үнэхээр гайхалтай ажээ! Мөн уг шилтгээн маш гүнзгий ангалын ирмэг дээр байдгийг нь тэр үед л мэдсэн юм. Зөвхөн цонхноос доош шидсэн чулуу юунд ч хүрэлгүйгээр бараг л мянган фит газарт унахаар санагдаж байлаа! Харин ангалын нөгөө ирмэгээс цааш алсын бараа тасрах хүртлээ шигүү ой модод үргэжилжээ. Моддын завсар зайгаар гялалзах мөнгөн тууз мэт үзэгдэх гол горхинууд урсан байгаа харагдана.
        Гэвч одоо би байгалийн гоо үзэсгэлэнг магтан дуулах хүсэлгүй байна. Хаалга, хаалга, хаалганууд, хаа сайгүй хаалганууд байлаа. Бүгд түгжээтэй бас цоожтой. Шилтгээний цонхнууд нь маш сайн торон хамгаалалттай тул лав л тэндээс гарах боломжгүй байх. Энэ шилтгээн үнэнхүү гяндан шиг ажээ. Харин би хэн болж таарав!

Цааш унших

'Far Over the Misty Mountains Cold' by J.R.R Tolkien

Та бүхэн ч мөн адил өөрсдийнхөө хувилбарыг илгээж болно шүүдээ ;)

Манант хүйтэн уулсын цаагуур
Газрын гяндан, агуйн гүнрүү
Эрднийн шижир мэт алтаа авахаар
Их үдээс өмнө заавал бид хөдлөнөдөө.

Их нугын дорхи хөндий уудам танхимд,
Харанхуйд нойрсогчдын гэр хар нүхний гүнд,
Хангир жингэр хийх алх дөшний чимээнээр,
Эртний одой нар хүчит тарнийг шившжээ.

Эртний хаад хийгээд элфийн ноёдод
Гялалзах алтны нөөц мөн олон баялагийг тэд
Дүрслэн давтаж, хайлуулан сийлж, гэрэл бариад
Эрднийн чулуунуудыг, илдний бариул дээр хатгажээ.

Өөрсдийн зүүсэн мөнгөн чимэг зүүлтний дээр
Оддын хээ хуарыг мөн толгойд өмссөн титмэнд сийлж
Сүлжмэл утсанд луугийн галыг дүрсэлж
Нар сарны гэрлийг гогцоо гарган холбожээ.

Манант хүйтэн уулсын цаагуур
Газрын гяндан, агуйн гүнрүү
Өнөд мартагдсан эрднээ олж авахаар
Их үдээс өмнө заавал бид хөдлөнөдөө.

Өөрсдөддөө зориулж төмөр хундгыг тэд урлажээ
Хэний ч хүүгийн хөглөж чадаагүй Алтаар хийсэн босоо ятганууд
Тэд түүгээр хөгжимдөн тоглож, хоолой нийлүүлэн уянгалж
Хүмүүс болоод элфүүдийн сонсоогүй олон арван дууг дуулжээ.

Тэртээх өндөрт нарс хүржигнэнэ
Харин шөнөдөө салхин хүнгэнэнэ
Галын улаан дөл, газар аван тархаж,
Бамбар мэт модод хурц гэрлээр улалзана.

Нугат хөндийд хонхны дуун цуурайтаж
Зэвхий цонхигор царайлсан хүмүүс тэнгэр өөд харвал.
Луугийн уур хилэн аюулт галнаас ч илүү аймшигтайяа.
Цамхаг болоод байшин саваа тэд орхиод дүрвэж алсад одно.

Сарны доор уулсын оройгоос утаа савсаж,
Чулуун тэрэмний эзэд сүйрлийн нүргээнийг сонсохуй
Сарны дор, хөлийн хурдаар урагшилж
Үхлээ эрсэн тэд, гэр болсон цэлгэр танхимаа орхино.

Манант догшин уулсын цаагуур
Газрын гяндан, харанхуй агуйн гүнрүү
Өөрсдийн эрднийг өөдгүй түүнээс эргүүлж авахаар
Их үдээс өмнө заавал бид хөдлөнөдөө.

[2012 оны 7-р сарын 14-нд орчуулав.]

===============================================

Энэхүү гайхалтай шүлгийн хувьд The Hobbit : An Unexpected Journey романы тэргүүн бүлэгт нь орсон байдаг бөгөөд уншаагүй нэгэнд нь хандаж хэлэхэд уг номыг заавал олж уншаарай гэж хэлэх байна!  Харин одоо кинон дээрх хувилбартай нь танилцана уу :

 

Англи эх хувилбар нь :

Far over the misty mountains cold
To dungeons deep and caverns old
We must away ere break of day,
To seek the pale enchanted gold.

The dwarves of yore made mighty spells,
While hammers fell like ringing bells
In places deep, where dark things sleep,
In hollow halls beneath the fells.

For ancient king and elvish lord
There many a gleaming golden hoard
They shaped and wrought, and light they caught
To hide in gems on hilt of sword.

On silver necklaces they strung
The flowering stars, on crowns they hung
The dragon- fire, in twisted wire
They meshed the light of moon and sun.

Far over the misty mountains cold
To dungeons deep and caverns old
We must away ere break of day,
To claim our long-forgotten gold.

Goblets they carved there for themselves
And harps of gold; where no man delves
There lay they long, and many a song
Was sung unheard by men or elves.

The pines were roaring on the height,
The winds were moaning in the night.
The fire was red, it flaming spread;
The trees like torches blazed with light.

The bells were ringing in the dale
And men looked up with faces pale;
Then dragon's ire more fierce than fire
Laid down their towers and houses frail.

The mountains smoked beneath the moon;
The dwarves, they heard the tramp of doom.
They fled their hall to dying fall
Beneath his his feet, beneath the moon.

Far over the misty mountains grim
To dungeons deep and caverns dim
We must away ere break of day
To win our harps and gold from him!

Цааш унших

Дмитрий Глуховскийн "Метро 2033" (1-р бүлэг)

Анхааруулга: Би энэхүү зохиолыг ном болгон хэвлүүлэхээр ажиллаж байгаа тул үүнээс хойшхи орчуулсан байсан бүлгүүдийг unpublish хийсэн байгаа шүү.

1-р бүлэг : Газрын гүнд

      'Тэнд хэн байна? Артём, чи яваад шалгаад ирээч'
      Артём ил галын дэргэдэх тохилог суудлаасаа яаралгүйхэн шиг өндийж, удалгүй нуруундаа үүрсэн буугаа авч цээжнийхээ өмнө барилаа. Харанхуйн зүгрүү, хонгилын гүнрүү тэр алхсаар ил галын гэрэл туссан хэсгээс цааш хөдөлсөнгүй, тэгээд аль болох чангаар, хэрэндээ сүртэй өнгөөр "Зогс! Нууц үгээ хэл" гэж орилов. Ингэж хэлээд тэр гараа доош буулгаж хуруугаа бууныхаа гохон дээр байрлууллаа. Гэтэл хэдхэн хормын өмнө шуухитнан хяхтнах дуу гарч байсан өнөөх зүгээс гэнэт огцом хөлийн чимээ гарч, харанхуй хонгилын гүнрүү эргээд хэн нэг нь гүйж эхлэх нь тодхон сонсогджээ. Тэгээд Артёмын тод дуунаас цочсон золгүй тэр амьтны хөлийн чимээ хонгилоор нэг цуурайтах түүний цуурайн хамтаар төдий л удалгүй замхран одох нь тэр. Артём ил галын дэргэд эргэн ирээд Петр Андреевичид хандаж :
      'Тэд гэрэлд гарч ирсэнгүй эргээд гүйчихлээ.' гэв.
      'Мулгуу минь ээ, би чамд хэлсэн шүүдээ. Хэрэв тэд хариу өгөхгүй бол, бууд! Тэнд хэн байсныг нь чи яаж мэдэж байгаа юм? Магадгүй харанхуйд нойрсогчид ойртож байгаа ч юм билүү!'
      'Үгүйэ .... тэднийг хүмүүс байсан гэж бодохгүй байна ... тэд нэг л хачин сонсогдож байсандаа ... хөлийн чимээ нь ч хүнийхтэй адилгүй. Та чинь одоо намайг хүний хөлийн чимээг ялгахгүй гэж бодоод байна уу? Бас харанхуйд нойрсогчид гэнэ шүү, тэд мөн байсан ч тэгээд л зугтааж байх уу? Та өөрөө ч мэднэ шүүдээ, Петр Андреевич. Хэрэв тэд мөн байсан бол эргэлзэх зүйлгүйгээр бидэнрүү дайрах байсандаа. Пулемётын галны өөдөөс ч тэр, ажиг ч үгүй гүйж ирээд бараг нүцгэн гараараа шахуу харуулуудыг устгаж мэдэх л амьтад. Харин саяных бол зүгээр л ямар нэгэн мэрэгч амьтан байсан гэдэгт итгэлтэй байна.'
      'За за за мэдлээ, Артём! Чи харагдаж байгаагаасаа илүү ухаантай юм шиг байна. Гэхдээ дүрэм журам байсан цагт тэднийг сахин биелүүлэх л хэрэгтэй. Хэрэв тэр туршуул байсан бол яахав? Одоо тэр бидний хаана байгааг мөн бидэнд хэдий хэмжээний сум гарздах хэрэгтэй болохыг ч олоод мэдчихлээ. Бүр олуулаа болж аваад эргээд ирвэл яана! Тэгээд бидний хоолойд хутга тулгаад гахай шиг төхөөрч орхивол яах болж байна? Цаашлаад өртөөнийхнийг цөмийг нь хороож орхихыг ч үгүйсгэхгүй. Полезявская өртөөнд юу болсныг чи мэднэ биздээ ... Анхааралтай бай! Артём. Дараагийн удаад ингэвэл чинь тэдний араас гүйлгэнэ гэж мэдээрэй!'
      Үүнийг Артём сонсоод долоон зуу дахь метрээс цааш харанхуй хонгилоор гүйж явна гэж бодохоос хамаг бие нь зарсхийв. Хойд зүгийн тэрхүү хонгилд, долоо зуу дахь метрээс цааш явах зориг зүрхтэн уг өртөөнд байдаггүй байлаа. Харуулууд ихэвчлэн 500 метр хүртэл яваад харуулын пост дээр ирдэг бөгөөд тэндээс цааш дээрээ чийдэнтэй уурхайн тэргийг төмөр замаар илгээж ямар нэгэн ёрын зүйл тэнд нуугдаж буй эсэхийг алсаас шалгадаг байв, тэгээд тэд бушуухан тэндээс буцахын түүс болдог байлаа. Чийдэнгийн гэрэлд ихэвчлэн хулгана хархнууд үзэгдэж, харанхуй хонгилын зүгрүү гүйлдэн одох нь одоо нэгэнтээ хэвийн үзэгдэл болжээ. Мөн туршуул скаутууд - том залуус, хал цэргүүд гэхэд сайндаа л 680 метрээс цааш хэтэрдэггүй бөгөөд дориун тэдгээр эрс харанхуйд тамхи асааж уушиглахаасаа буцдаггүй ч гэлээ, тэндээс цаашхийг зөвхөн шөнийн харааныхаа тусламжтайгаар хардаг байв. Харин буцахдаа бараг л пост хүртэл аажуухан гэгч нь ухарч алхсаар, харанхуй хонгилоос хараагаа салгалгүй, нуруугаа хүртэл арагш харуулалгүй явдаг байжээ.
      Артём болон түүний нөхдийн хувьд тэд 450 дахь метр дээр байрлаж байсан ба энэ нь харуулын постоос 50 метрийн наана гэсэг үг юм. Харуулын постыг өдөрт нэг удаа шалгадаг бөгөөд өнөөдрийн хувьд тэд уг шалгалтыг хэдэн цагийн өмнө хийж дуусгачихаад буцаж яваа нь энэ байлаа. Одоо бол харуулуудаас үргэсэн амьтад эргээд харанхуй хонгилоор хэрэн хэсүүчлээд эхэлсэн нь лавтай. Тэд гэрэлрүү ойртдоггүй бөгөөд гэрлийн тусгал хүрээгүй харанхуй хэсгээр л эргэлдэх аж. Мөн хүн төрөлхтнөөс, өөрсдөөсөө аварга биетнүүдээс айх төрөлхийн чанар нь устаж үгүй болоогүй нь харин сайн хэрэг шүү.
     Артём эргээд өөрийн суудал дээр суугаад, 'Полезявскаяд юу болсон юм бэ?' гэж асуужээ.
Хэдий тэр цус асгаруулсан энэхүү түүхийг (өртөөний худаалдаачдаас сонссон) мэддэг ч, яг л толгойгүй мутантууд хийгээд багачуудыг хулгайлдаг харанхуйд нойрсогчдын тухай сонсохыг хүссэн хүүхэд шиг л ахин дахин сонсохыг хүсдэг байж гэнэ.
      'Полезявская гэнэ ээ? Чи сонсоогүй хэрэг үү? ...... Энэ ч их хачирхалтай түүх шүү. Хачин бас аймаар. Эхлээд тэдний туршуулууд алга болж эхэлсэн юм .... хонгилруу явцгаагаад дахиж ирээгүй гэдэг .... харин тэднийг манайхантай харьцуулах ч юм биш, бүгд ногоон малгайтнууд байсан залуус шүүдээ. Өртөөний хувьд бол манайхаас бага хүн амтай ч гэлээ тэнд амьдрал гэдэг буцалдаг газар байлаа. Заа тэгээд, эхлээд тэдний туршуулууд нь алга болж эхэлсэн юм. Эхэндээ тэдэнд саатах ямар нэгэн асуудал гаржээ гэж бусад нь бодож байлаа. Мөн нэмж хэлэхэд тэндхийн хонгилуудын эргэлт булан тохойнууд нь яг л манайхтай адилхан ...' Эдгээр үгсийг сонсоод Артёмын бие эвгүйрхэж эхэллээ. ' ..... Тэгээд тэд хэдэн цагаар гэрэл тусгаад ч харуулууд болоод пост дээр байсан өөр хэн нь ч тэднийг дахиж олж хараагүй юм гэдэг. Хэн ч эргэж ирсэнгүй - хагас цаг өнгөрлөө, нэг цаг өнгөрлөө, тэгээд хоёр цаг өнгөрлөө. Тэдгээр скаут туршуулуудыг яг хаашаагаа явчихсныг бусад нь мэдэхгүй байлаа, уг нь бол тэд ердөө нэг километрийн дотор л явах дүрэмтэй шүүдээ. Хэрэв тэд тэнэгүүд биш л юм бол км-ээс цааш явах хориотой гэдгийг мэдмээрсэн дээ ... Үлдсэн хэд нь ч удаан хүлээсэнгүй, түргэхэн шиг нэмэлт хүчийг араас нь илгээж л дээ, харин тэд хайгаад л, хайгаад л, мөн дуудаад л, нэрсийг нь дуудаад л байж гэнэ - гэвч өөрсдийн цуурайнаас өөр юуг ч олж сонссонгүй. Тэд үнэхээр алга болжээ! Хамгийн муу ёрын зүйл нь гэвэл тэд ямар ч дуу чимээг ... бүр ямар ч авиаг олж сонсоогүйд л хамаг учир байгаа юм. Мөн ямар ч ул мөр байгаагүй гэдэг ...'
      Артём энэхүү түүхийг Петр Андреевичээс асуусандаа харамсаж эхлэв. Петр Андреевич магадгүй дээр нь нэмж хачирлаад дэврүүлсэн байж болох ч дамын наймаачдын хувьд мөрөөдлөөс цааш хэтрэхгүйгээр, тэр бүү хэл үлгэр домог айлдагч ямар ч ерөөлч магтаалчаас илүү нарийн ширийн зүйлсийг нүдэнд харагдтал ярьж байлаа. Энэ бүхнийг сонсоод түүний нуруугаар хүйтэн төмрөөр хайрах шиг болжээ. Хэдий тэр дулаан галын дэргэд сууж байсан ч хамаг биенийх нь цус судсаар нь урсахаа болиод царцах шиг л болж гэнэ. Мөн харанхуй хонгилд дуугарах хамгийн гэмгүй чимээ ч түүний анхаарлыг гойд ихээр татаж байлаа.
       'Ийм л зүйл болсон юмдаа. Эцэстээ тэдгээр туршуулуудыг зүгээр л өртөөг хаяж явахаар шийдэцгээсэн байна гэдэгт итгэж эхэлжээ. Тархи толгойд нь ямар чөтгөр шүглэхээрээ, тийм үйлдэл хийдэг байнаа, хаа хүртэл явж, юу олж долооно гэж тэгж байгаа юм бол гэцгээж нэг хэсэгтээ л өртөөнийхний ярианы гол сэдэв болж гэнээ. Гэвч энэ бүхэн ингээд дууссангүй. Долоо хоногийн дараа бас нэгэн туршуулын баг алга болсон байна! Мэдээж хэрэг км-ээс цааш явах хориотой байлаа, тэгээд яахав түүх дахиад л давтагдлаа. Ямар ч дуу чимээгүй, мөн ямар ч ул мөр байхгүй. Яг л тэд агаарт уусаад алга болчихсон мэт .... Нэг долоо хоногт хоёр ч багийг алдсан тэд хэрхэн зүгээр суух билээ. Хонгилын 300 метр хэсэгт хамгаалалт барьжээ. Элсээр дүүргэсэн шуудайнуудыг дээр дээрээс нь овоолж, оройд нь пулемёт зоогоод, харанхуй хонгилруу акумуляторын хурц гэрлийг тусгасан байна. Удалгүй энэ ноцтой мэдээг дуулгахаар Беговаяа өртөөрүү мөн тусламж дуудуулахаар элч илгээжээ. Элч хамгаалалтын бүсийг өнгөрөөд цааш нь явсан байна. Юмыг яаж мэдэхэв гээд хоёрдахь элчийг ч мөн араас нь явуулж гэнэ. Эхний элч альхэдийнээ Беговаяад очоод хачирхалтай мэдээг хүмүүст дуулгаж амжсан байлаа. Харин хоёрдахь элч удалгүй хар хөлсөө цувуулсаар гүйж ирээд хамгаалалтын бүсэд байсан бүх харуулууд хүйс тэмтрүүлсэн байсан тухай аймар мэдээг дуулгах нь тэр дээ! Ямар ч буун дуун гараагүй атал хэн тэднийг хөнөөдөг билээ, гарцаа байхгүй дуг нойрондоо дугжирч байхад нь хоолойг нь хэрчээ биз. Гэвч ийм нөхцөл байдалд харуулын постон дээр нойрсох мулгуу хүн гэж байх уудаа?! Беговаяад ч үймээн дэгдэж, хөл толгойгоо алдав гэнэ. Хөгшин залуугүй  бүгдээрээ өвч зэвсэглэж аваад шүдээ хүртэл тоногложээ. Хашир туршлагатай хал цэргүүд нь цөмөөрөө бүрэн автомат буунуудыг гранат шидэгчдийн хамтаар авсан байна. Ингээд дайчдын бүлэг Полезявскаяд хүрч очиход тэд тэнд амьд хүний бараа нэгийг ч олж хараагүй гэдэг юм! Харин хаа саагүй цус тунарч, амьгүй болсон цогцоснууд хөл доор хөглөрч байсан гэсэн. Ийм хараал идсэн ёрын зүйлийг хэн хийдэг билээ?, лав л хүн хийсэн гэдэгт би хувьдаа итгэхгүй байнадаг!'
      'Харин Беговаяад юу тохиолдсон бэ?' ингэж асуухдаа Артёмын хоолой чичирхийлж байлаа.
      'Тэд зүгээрдээ. Харин Полезявская хүрдэг хонгилыг 40 метр урт газраар нь тэсэлж нураасан гэсэн. Ийм байхад тусгай тоноглолтой машин байсан ч нүхэлж чадахгүй гэж мэд.'
      'Ингэхэд тиймэрхүү төрлийн машиныг хаанаас олдог юм бэ?'
      Петр Андреевич юу ч дуугарсангүй, чимээгүй гэгч нь улалзан асах галыг ширтэн сууж байлаа. Буруу зүйл асууснаа мэдсэн Артём худлаагаасаа ханиалгаад :
     'Уучлаарай, шал хэрэггүй юм асуучихлаа ...' гээд дэмий л толгойгоо маажиж суув.
      Энэ үед өртөөний зүгээс, харанхуй хонгилоос 'Хөөе, 400 метр дээр хүн байна уу, та нар зүгээр үү?' гэх дуу гарав. Петр Андреевич босч зогсоод, хоёр гараа агаар дээр зөрүүлэнгээ 'Бид зүгээрээ, нааш хүрээд ир, хэлэх зүйл байна' гэж хариулав.
      Удалгүй гурван бараан дүрс өртөөрүү хүрдэг хонгилын зүгээс тодрон гарч ирэв.
Хонгилын гүнээс гар чийдэнгийн гэрэлнүүд гялалзаж гурван хүн гарч ирлээ. Тэд бол 300 метр дээрээс ирсэн харуулууд байлаа. Удалгүй ил галын дэргэд хүрч ирсэн тэдгээр эрс гар чийдэнгүүдээ унтраагаад дор бүрнээ түүдгийг тойрон сууцгаав.
      'Сайн уу, Петр. Тэгэхээр чи энд байсан байхнээ. Өнөөдөр хэнийг хонгилын төгсгөлрүү явуулсан болоо гээд гайхаж байлаа' ингэж хэлээд харуулын ахмад инээмсэглэв. Тэгээд тамхиа гаргаж ирэхээр халаасаа уудалж байх зуур Петр Андреевич :
     'Андрюх! Манай залуусын нэг нь тэнд ямар нэгэн зүйл байхыг харсан байна. Гэхдээ хүн биш гэнэлээ.'
     'Хүн биш гэнээ, тэгээд юу байсан хэрэг вэ?' гэж хэлээд Андрэй Артёмруу харлаа.
     'Би харж амжаагүйэ ... би түүнээс нууц үгээ хэлэхийг шаардтал тэр гүйгээд явчихсан, хойд зүгрүү. Хөлийн чимээ нь хурдан бас хөнгөн байсныг бодоход хүн биш л байсандаа. Яг л нэг дөрвөн хөлтэй амьтан шиг ...'
      'Эсвэл гурав!' гээд Андрэй нүүрээ үрчийлгэн хэргээр муухай царайлав.
      Артём гэнэт давхийн цочлоо, учир нь газрын дээд давхаргатай шууд холбогддог Филевскаяа хязгаарын өртөөнүүд дээр үзэгддэг гэх гурван хөлтэй хүмүүсийн талаарх цуу яриаг санах нь тэр. Тэндхийн өртөөнүүд газартай маш ойрхон бөгөөд цацраг идэвхит бодисны эсрэг ямар ч хамгаалалтгүй ажээ. Хоёр толгойтой, гурван хөлтэй гээд л үзлийн муухай амьтад тэрүүгээр доншуучилж байх нь хэвийн үзэгдэл болсон гэлцдэг юм.
     Андрей тамхиа гаргаж ирээд 'За тэгэхээр залуусаа, нэгэнт бид энд ирснийх хэсэг байвал ямар вэ? Хэрэв гурав, дөрвөн хөлтэй өнөөх золигнууд үүгээр үзэгдвэл та нарт дэмжлэг үзүүлж болох юм. Хөөе, Артём! Данх байна уу?' гэв.
        Петр Андреевич босч ирээд канистертэй уснаас зэвэрсэн, төмөр данхруу хийгээд гал дээр тавьлаа. Хэсэг минутын дараа данх шүгэлдэж, ус буцалж эхэллээ. Яагаад ч юм усны буцлах чимээ Артёмыг бага ч атугай тайтгаруулж орхив. Галыг тойрон суусан хүмүүсийг тэр ажиглалаа. Бүгдээрээ л хал үзэж, халуун чулуу долоосон, эцсийн мөчид ч найдаж болохоор найдвартай хүмүүс сууцгааж байсан юм. Нэг ёсондоо л өртөөний хамгийн сайн дайчид гэж хэлж болох бөгөөд бүгдээрээ бие биетэйгээ маш ойр дотно, бараг л төрсөн ах дүүс шиг болсон тийм л хүмүүс байлаа.
        Артёмын хувьд тэр энэ жил хорин нас хүрсэн бөгөөд газар дээр амьдрал хараахан сөнөөгүй байх үед анх энд ирсэн юм. Цацраг идэвхит тунадас болоод нарны гэрлээс зугтаж метронд амьдардаг тэдгээр цонхигор цагаан мөн туранхай хүмүүсийг бодвол бие бялдар сайтай нэгэн байлаа. Нарны гэрэл гэснээс Артём тэр дээр, газрын гадаргуу дээр нэг л удаа байж үзсэн байна. Ердөө хэсэгхэн хугацаанд. Мэдээж хэрэг маш жаахан байсан учраас тэр энэ тухайгаа хэрхэн санах билээ. Тэр үед цацраг идэвхийн хэмжээ маш их байсан бөгөөд сониуч нэгэнд нь хандаж хэлэхэд хүмүүс хэдхэн цагийн дотор л цацраг туяанд хордож, олон давхар хувцас хунар давхарлаад ч нэмэр бололгүй амьдаараа шаруулж, арьс үс нь зулмаран унаж байсан гэдэг юм.
      Артём эцгийгээ ер санадаггүй бөгөөд эх нь түүнтэй хамт 5 нас хүртэл нь хамт амьдаржээ. Тэд хамтдаа Тимирязевская өртөөнд оршин суудаг байсан бөгөөд өртөө нь хулгана хархнуудын үүр уурхай болох хүртэл тэндхийн амьдрал хангалуун сайхан байж гэнэ.
       Гэтэл нэг л өдөр, пэлцгэр том, үнсэн саарал, үсэрхэг нойтон хархнууд өртөөний харанхуй хонгилуудын нэгнээс урсан орж ирсэн байна! Энэ бол хойд зүгээс ирсэн хонгилуудын нэг нь бөгөөд энэхүү хонгил цааш газрын гүнрүү үргэлжилсээр бусад хэдэн зуун харанхуй хонгилууд бүхий метроны агуу том сүлжээнд нийлдэг байж л дээ - зүйрлүүлж хэлбэл энэ бүхэн яг л айдсын төөрдөг байшин гэлтэй. Гэхдээ өмхий үнэртэй, харанхуй мөн хүйтэн. Харин хархнуудын хаант улс хүрээгээ тэлсээр, тэдний тоо толгой нэмэгдэхийн хэрээр харанхуй хонгилуудыг нэг нэгээр нь эзлэн авч байлаа. Хамгийн зориг зүрхтэй аянчин ч хүртэл тэдэнрүү ойртохоос жийрхдэг байжээ. Хамгийн туршлагагүй нэг нь ч аль эсвэл гэнэ алдаж төөрсөн хэнбугай нь ч байсан тэдний нутаг дэвсгэрийн хил хязгаар дээр ирээд зогсдог байж гэнэ. Учир нь харанхуй хонгилын гүнд ямар нэгэн муу ёрын зүйл хуралдаж байгааг тэд зөнгөөрөө мэдэрдэг байв, тэгээд тэрхүү тахалд нэрвэгдсэн газар доорх хотын үүднээс эргээд хар хурдаараа зугтдаг байлаа.
       Хэн ч хархнуудыг оролддоггүй байв. Мөн тэдний газар нутагт хөл тавих нь байтугай хил хязгаарыг нь ч давж зүрхэлдэггүй байлаа.

       Гэвч тэд өөрсдөө хүмүүс дээр ирсэн юм. 

       Урьд өмнө үзэгдэж харагдаагүй цэлцгэр том хархнууд өмхий махан гол үүсгэн туннелүүдийн нэгнээр нь урсан орж ирсэн бөгөөд хамгаалалтын постыг ядах ямгүй нэвтэрч, өртөөрүү тэд цутган оржээ. Замдаа таарсан бүхнийг тэд залгиж, золгүй хамгаалагчид эхний хохирогчид нь болон хархан далайд живцгээсэн байна. Өөрсдийн төрлийг ч өөр нэгнийг нь ч, үхсэн, амьд ялгалгүй хэмлэн мэрж хүмүүсийн хөл доогуур галзуурсан мэт тэд давхилдаж байлаа.
       Энэ бүх галзуурал солиорлоос ердөө хэдхэн хүн амьд үлдсэн нь харамсалтай. Ямар ч эмэгтэйчүүд, ямар ч хөгшчүүл мөн хүүхдүүд амьд гарсангүй гэнэ, харин хамгийн түрүүнд аврагдах ёстой байсан тэдний оронд эрүүл чийрэг биетэй таван залуу эр эсэн мэнд үлдсэн нь шударга явдал мөн гэж үү. Шалтгаан нь гэвэл ердөө тэд өмнөд зүгийн хонгилыг манаж байсан цэргүүд байлаа, мэдээж хэрэг тэдэнд төмөр замаар явдаг уурхайн тэргэнцэр ч бас байсан юм. Өртөөний зүгээс орилоон хашгираан цуурайтахыг сонсоод тэдний нэг нь очиж шалгахаар хар хурдаараа буудлын тавцангийн зүг гүйжээ. Тэгээд өртөөний өргөн хаалгаар явж ороход Тимиризявская тэр чигтээ хархан далайд живж, хойд зүгээс ирсэн хонгилоор хулгана хархнууд улам бүр нэмэгдэн орж ирж байгааг үзээд, мөн тэдгээр олон хүмүүсийн хэнийг нь ч аварч амжихгүйгээ мэдсэн цэрэг эр эргээд гүйх гэтэл түүний гараас хэн нэг нь атгалаа. Тэр эргэж хартал хүүгээ тэвэрсэн нэгэн эмэгтэй 'Цэрэг эр минь, хүүг минь авраач дээ, гуйж байна' хэмээн орилж байхыг олж үзэв. Түүний цангинасан дуу хоолой өртөөгөөр дүүрэн бархиран хашгирч буй хүмүүсийн нүргээнээс ч тод сонсогдож байсан юм.
        Хүний амь аварч байна гэж бодох сөхөөгүй тэр цэрэг хүүгийн гараас шүүрч аваад хар хурдаараа харанхуй хонгилын зүг гүйлээ. Хонгилоор хархнууд орж ирж, цэрэг эр хүүг тэврээд үхэл дагуулсан хархнуудтай уралдан нөхөд нь хүлээж буй уурхайн тэрэгрүү хурдаллаа. Ойролцоох 10 өртөөнд ердөө нэг л байдаг тэрхүү тэргийг асаахыг 50 метрийн зайнаас нөхөддөө хашгиран тэр хэллээ, мотор ч тэр дорхноо асч явахад бэлэн болжээ. Хүүг тэвэрсээр цэрэг эр тэргэнд сууж амжив, тэгээд  удалгүй хонгилоор орж ирэх үй олон хархнуудад баригдахаасаа өмнө амжиж тэд хөдөлцгөөлөө .... байдаг хурдаараа эзэнгүй Дмитровская өртөөний зүгт! Алсад хүмүүсийн орилоон хашгираан хонгилоор нэг цуурайтаж, тэргэнд ойртсон хархнуудыг автоматаар шүрших мөчид сумны анивчсан гэрэлд харханд бариулж буй замын аянчид үзэгдээд өнгөрч байв. Хэдий золгүй тэдгээр аянчдыг аюулаас зугтаж чадахгүйг мэдсэн ч 'Зугтаарай, хархнууд' хэмээн залуус орилолдож байсан юм.
       Арагш галлахаа зогсоож, хурдаа тэд сааруулжээ. Тэд явсаар Савёловская өртөөний хамгаалалтын бүсийн өмнө тулж ирсэн нь энэ байлаа. Тэгээд алсаас уушигныхаа хэмжээгээр, байдаг чадлаараа 'Хархнууд! хархнууд ирж байна!' гэж хашгиралдсаар өртөөний харуулууд дээр хүрч очжээ. Аз болоход олон таван зүйлийг асуулгүй харуулууд тэдний тэргийг нэвтрүүлсэн байна. Тэднийг хөлсөө дуслуулан, хэрхэн Тимирязевскаяаас зугтсанаа тайлбарлах гэж ээрч муурч байх хооронд өртөөний цэргүүд хачирхалтай нэгэн зэвсгийг гаргаж иржээ.
      Энэ бол галаар шүршигч аварга буу байлаа. Хэдийгээр гар аргаар хийгдсэн бүдүүн болхи хийцтэй ч гэлээ түүний үзүүлэх хор хөнөөл нь үнэхээр ер бусын байсан юм. Хэдэн мянган хулгануудын исгэрэлдэх дуу тодорсоор, харанхуй хонгилоос эхний давалгаа гарч ирмэгц тэд галлаж эхэллээ! Шатахуунаа дуусан дуусах хүртэл тэд галласаар байлаа. Арван минут өнгөрч, удалгүй дахин нэг арван минут өнгөрлөө, хүчирхэг гал арван метр зайнд тусаж, хархнуудыг, тэднийг бүгдийг нь устгаж дуусах хүртлээ тэд галласаар байлаа. Хархнуудын шатаж, хуйхлагдсан өмхий үнэр хонгилоор нэг хан хийж, замхраагүй утааны цаана шатаж буй үй олон хархнууд исгэрэлдэн гүйлдэх нь яг л манан дунд төөрсөн гэрэлт цохнуудыг санагдуулж байв. Энэ үйл явдлын дараагаар Савёловская өртөөний харуулууд метроны ард иргэдийн дунд баатрын ёсоор хүндлэгдэх болж, нааш цааш явах метроны тэрэгнүүд аюулгүй байдлаа бодсон ч тэр заавал үүгээр дайрч өнгөрдөг бичигдээгүй хууль тогтож гэнээ. Энэ өдөр Тимирязевская өртөөнөөс таван хүн л амьд гарч чадсан юм, өө бас тэнд өөр нэг хүн байсныг мартаж болохгүй. Энэ бол бяцхан хүү, Артём байлаа.
      Хархнууд ялагдлаа. Хүмүүсийн зохион бүтээсэн хамгийн сүүлийн үеийн хүчирхэг зэвсгийн хүчинд тэд хиар цохиуллаа. Тэгээд ч хөнөөх, устгах тал дээр бусад бодьгалиудаас хүмүүсийн дээр гарах амьтад бий гэж үү [гэвч одоохондоо ...]
      Хархнууд эргээд өөрсдийн үүррүү явцгаасан байна, гэвч тэдний жинхэнэ эх үүсвэр чухам хаана байдгийг хэн ч үл мэднэ. Мөн дараагийн давалгаа хэзээ хүрч ирэхийг ч бас хэрхэн тааварлах билээ. Төөрдөг байшин шиг энэ ер бусын хонгилуудад, газрын гүний харанхуй тэр хэсэгт өөр ямар ч нууц хадгалагдаж байдаг юм, бүү мэд. Ямартай ч энэ метрог хүмүүс барьсан гэдэг нь үнэн билээ, гэхдээ л итгэмээргүй ...
       Хуучин цагт, дайн болоогүй энх тунх байсан тэдгээр өдрүүдэд галт тэрэгний цахилгаанчин, холбогч инженерүүдийг ойшоож үздэг хүн ховор байсан юм. Харин одоо бол тэд олны дунд асар өндөр үнээр үнэлэгддэг бөгөөд тэднээс амьд үлдсэн нь бүр ч ховор тул арга ч үгүй биздээ.     
      Метроны амьдралын эхний он жилүүдэд харанхуй хонгилыг тэднээс сайн мэддэг хүн байсангүй. Москвагийн метронд, газар доорх нүсэр энэ вант улсад галт тэрэгнээс өөр айх аюулгүй зорчих, найдвартай унаа ч байсангүй. Өртөөний бараг хүн бүхэн холбоочны туслахад асар их хүндэтгэлтэй ханддаг бөгөөд хүүхдүүдээ тийм болгохыг хичээж, бүр багаас нь эхлээд бэлтгэдэг байлаа. Элэгдэж муудсан эрин галвын үеийн хувцастай, нүүр царайнд нь олон жилийн асар их туршлагын илрэл - гүн үрчлээс тогтсон, туранхай тэдгээр цахилгаанчдын гэгээн төрхийг Артём жаахан байхаасаа л олж үзсэн бөгөөд үхэн үхэх хүртлээ тэднийг мартахгүй бизээ. Бяцхан хүүгийн нүдэнд тэдгээр хуучны ертөнцөөс мэнд үлдсэн холбоочид яг л ширэнгэн ойд шинжлэх ухааны экспедицийг удирдан яваа шинжээч эрдэмтэд шиг харагддаг байжээ. Харин тэдний өмсгөл, хэдий гандаж муудсан ч гэлээ армиас халагдсан адмирал эргээд нэг удаа шинэхэн ёслолын хувцсаа өмсөөд олны өмнө гараад ирсэн юм шиг л түүнд санагддаг байж.
       Метроны нэгдсэн системийн засаглал удаан оршин тогтносонгүй, удалгүй тэд зад үсрэв. Харин өнөөх холбоочдын хувьд тэдний ихэнх нь өртөөнүүдийн удирдах албаны хүмүүс болон томилогджээ. Удсан ч үгүй, өртөөнүүд бие биенээсээ тусгаарлагдан хуваагдаж, хамгаалалт хоргодох байрнуудыг олноор нь байгуулж, нэг ёсондоо л иргэний дайны байдалд дөхөж очоод байсан үе билээ. Нэг хүчний дор нэгдэж чадаагүй тэдгээр өртөөнүүдийн хооронд эмх замбараагүй байдал бий болж, өртөөнүүд өөр өөрсдийн гэсэн засаг захиргааг тогтоож, цэрэгжсэн армийг гаргаж гадны аюулаас өөрсдийгөө хамгаалах болжээ. Тэд өөрсдийн гэсэн хуультай, өөрсдийн гэсэн удирдагчидтай болов. Зарим нэг нь хоорондоо найрамдлын гэрээ байгуулж байхад нөгөө нэг нь бие биетэйгээ дайсагналцсан хэвээр. Зэргэлдээх өртөөг эзлэн авч, оршин суугчдыг нь боолчлох зэргээр санаанд оромгүй зэрлэг балмад колончлолын үеийг санагдуулам уур амьсгал бий болох нь тэр!
       Олон нийтийн дайсны эсрэг заримдаа тэд хамтран тэмцдэг ч, аюул заналхийлэл өнгөрсний дараагаар эргээд л нэг нэгнийхээ хоолойд хутга тулгадаг байлаа. Амьдрах орон байр, хоол унднаас эхлээд олон зүйл тэдний хоорондоо дайтах шалтгаан болно. Үржил шимт ургамлын суулгацууд, наргүй орчинд ургадаг мөөгний ургацууд, илчлэг муутай өндгөн мөөгөөр бордуулдаг тахиа, гахайнууд хүртэл тэдний эзлэн түрэмгийлэх шалтгаан болдог байв. Мэдээж хэрэг тэд цэвэр усны төлөө хамгийн ихээр тэмцэлддэг байсан юм. Балмад зэрлэгүүдийн хувьд тэд шүүлтүүрийн усны системийг хэрхэн ашиглахыг мэддэггүйгээсээ болж цацраг идэвхи ихтэй усанд хордож үхэх тохиолдол элбэг байсан агаад хий дэмий л генераторын эх үүсгүүртэй, гар аргаар хийгдсэн усан цахилгаан станц бүхий соёл иргэншилт суурингуудын бат бөх харуул, хамгаалалтыг хараан зүхэж суудаг байв. Харин тэдгээр соёлжсон газруудад усны шүүлтүүр нь байнга шинэчилэн солигддог бөгөөд эмэгтэйчүүдийн гараар боловсруулагдсан хөрснөө өндгөн цагаан мөөгнүүд ургаж, гахайнууд нь хүртэл хангалттай сайн тэжээл авдаг байна.
       Тэдний хэзээ ч үл барагдах мөнхийн хүсэл хэрэгцээ болоод байнгын айдас түгшүүр нь эцэстээ эзлэн түрэмгийлэх эсвэл хамгаалан тэмцэх гэсэн хоёр далд ухагдахууныг тэдний ой тойнд гүн гэгч нь суулгаж өгжээ. Амжилттай сайн хамгаалалт гэдэг өртөөний амьдралын амар амгалан байдлын эх үндэс болдог байлаа. Сайн гэгч нь бэлтгэгдсэн, мэргэжлийн цэргүүдээс бүрдсэн, зохион байгуулалттай байнгын бэлэн дивизүүд нь зэрлэгүүд, садистуудаас эхлээд гадны элдэв түрэмгийллийн эсрэг бат бөх хэрэм цайз л гэсэн үг. Өртөөний хүн ам нэмэгдэж, орон зай хэрэг болсон үед тэд хүрээгээ тэлэх хэрэг гарна. Харин хүн ам шигүү суурьшсан газруудад метр квадрат бүрийн төлөө хатуу ширүүн тэмцэл өрнөдөг байв. Түүнээс гадна хонгилын зай завсар, нүх сүв бүрийг нэгжин шалгаж, шаардлагатай хэсгүүдэд өдөр шөнийн 24 цагаар харуул манаа гаргадаг нь араатан амьтдаас болсон хэрэг. Эволюцийн хуулийг зөрчин, ёрын муухайгаар буглан хувилж буй тэдгээр амьтдын хөгжлийг хараад Дарвин хүртэл цочирдох байсан бизээ. Эрт цагт хүн төрөлхтний мэддэг байсан тэдгээр амьтад одоо танигдахын аргагүй болтлоо өөрчлөгдсөн байна. Нарны гэрлээс ангид газарт, мөнхийн харанхуй хонгил туннелд дахин төрж буй тэд, өөр ямар аймшигтай эсвэл гайхамшигтай чадваруудыг эзэмшиж байгааг чөтгөр бүү мэд. Одоохондоо тэд хүнээс үргэсэн хэвээр байгаа ч цаана нь илүү аюултай өөр ямар зүйл нуугдаж байгаа бол? Тэд хэзээ хүмүүс дээр айлчлан ирэх бол? Дотоодын тэмцлээс гадна эдгээр асуудлууд нь хүмүүсийг үргэлж зовоодог байлаа.
        Амьд гарах. Ямар ч хамаагүй аргаар амьд гарах. Энэ бол метроны ертөнцийн цорын ганц дүрэм нь болжээ.
        Артём цагаан паалантай аягаа гаргаж ирээд, ил гал дээр буцалсан аагтай халуун цайнаас аялгалахад бэлдэв. Хэрэг дээрээ энэ бол хатаасан мөөг болоод бусад жижиг амтлагчууд орц найрлаганд нь орсон мөөгний ханд байлаа. Жинхэнэ цайны хувьд маш ховор тул зөвхөн онцгой баяр наадмын үеэр хэрэглэдэг бөгөөд үнийн хувьд ч жирийн мөөгний хандаас хэд дахин илүү үнэтэй байв. Хэдий тийм ч тэд өөрсдийн өртөөний бүтээгдэхүүнд дуртай бөгөөд мөөгний хандыг 'цай' гэж нэрлээд сурчихжээ. Амтанд нь дасаагүй болохоор анх амссан зочид гийчид мөөгний хандыг нулимж гаргадаг байв, гэхдээ амтанд нь дасаад ирэхээр уухгүй байхын аргагүй болдог нь сонирхолтой шүү. Бүр сүүлдээ аюул ослыг үл ажран, өртөөнүүдийн хооронд цай наймаалцдаг дамын худаалчид гарч ирэх тэр. Удалгүй тэдний энэ "шидэт" мөөгний ханд маш алдартай болсон бөгөөд ВДНХ даяар зарагддаг болов. Бүр Ханзагийнхан хүртэл тэдний цайг сонирхох болжээ. Үүнийг дагаад тэдний орлого мөнгө ч нэмэгдэх болов. Харин мөнгө байсан цагт буу зэвсэг, түлээ мод болон чухал хэрэгцээтэй витамин, амин дэмүүдийг худалдан авч болно. Энэ бүхэн байсан цагт амьдрал үргэлж байдаг байлаа. Хэдийгээр бусад өртөөнүүдэд ВДНХ-тэй адил төрлийн цайг хийж зардаг болсон ч, өртөөнөөс ирж цай худалдан авагсдын тоо огт буурсангүй. Мөн тэд ВДНХ-д гахайнуудаараа алдартай байв гэнэ. Яаж яваад хаанаасаа ч олсон юм бүү мэд, гэвч адтай чөтгөрүүд гахай үржүүлгийн павильоныг хүртэл нээгдээд амжсан байна гээч!
 'Аан гээч, Артём - ингэхэд Сухой маань юу болж байнадаа?' гээд Андрей жижиг аягатай халуун цайгаа үлээгээд оочих зуураа асуулаа.
'Саша ахыг хэлж байна уу? Зүгээрдээ, бүх юм сайн. Нээрэн, тэр манайхны хэсэг хайгуулчидтай хамт доод зурвасруу явчихаад буцаад ирсэн. Та мэднэдээ, яагаав ... нөгөө экспедиц.'
       Андрей, Артёмоос арван таван насаар ах байлаа. Зарим нэг нь түүнийг скаут байсан ч гэдэг юм билээ. Гэхдээ тэр хамгаалалтын постын ахлагчийн хувьд 400 болоод 500 метрээр хааяахан үзэгддэг бөгөөд ихэвчлэн 300 метр-д үүрэг гүйцэтгэдэг байв. Хэдий тийм ч тэр сониуч зандаа хөтлөгдөж үе үе худал анхааруулга, түгшүүрээр түрий барин харанхуй хонгилоор сэлгүүцэх муу зуршилтай болоод удаж байна. Товчхондоо бол тэр харанхуй хонгилын цаадах амьдралыг мэдэхийг маш их хүсдэг байж л дээ. Тэр туннелд байх дуртай бөгөөд хонгилын талаар ч сайн мэддэг байлаа. Харин өртөөнд бол огт өөр, фермерүүд, ажилчид болон худалдаачдын дэргэд тэр туйлын тав тухгүй байгаагаа мэдэрдэг байжээ. Учир нь өөрийгөө хэзээ ч тиймэрхүү зүйлд зориулагдсан хүн биш гэж боддог бөгөөд үнэхээр ч хөрсөнд мөөг суулгаж, эсвэл саравчны гахайнд тэжээл өгөөд зогсч байх хүн биш байсан юм. Тэр үргэлж л цэрэг байсан, цаашид ч тийм байх болно. Үүнийгээ тэр бүхий л зүрх сэтгэлээрээ мэдэрдэг байж. Эмэгтэйчүүд болон хүүхдүүдийг, хахуульд автсан эрх мэдэлтнүүд, ааш муутай худалдаачид, өмхий үнэртэй фермерүүдийг хамгаалахаас өөрийг хийж байгаагүй ч гэлээ энэ ажил үүргээрээ тэр бахархдаг бөгөөд мөн түүний өөртөө итгэлтэй, бардам ихэрхүү занд нь хүүхнүүд татагддаг байлаа. Түүнийг халамжлан, сайхан байлгаж чадна гэж тэд амладаг ч мань эрийн жинхэнэ аз жаргал нь хонгилын 500 дахь метрээс цаана байдаг байжээ. Алсад харагдаж байгаа тэр хэсгээс цааш, түүний цаана нуугдаж буй ямар нэгэн нууцлаг зүйлд л тэр дурладаг байсан юм.
       Одоо бол тэр ил галын дэргэд дулаацаж, халуун цайны ууранд норсон сахлаа ханцуйгаараа арчсан шигээ сууж байна. Элэгдэж хуучирсан ногоон берет малгайгаа дэргэдээ авч тавьжээ. Тэгээд тэр Артёмын хойт эцгийн өмнө зүгрүү хийсэн аяллын талаар нь мэдэхийн бөөн хүслэн болж, элдвийн асуулт асуухаар зэхэж сууна. Артёмын хойд эцэг нь түүнийг 15 жилийн өмнө Тимирязевская өртөөнөөс авч гарсан өнөөх цэрэг эр байлаа! Тэгээд бяцхан хүүг тэр өөр дээрээ авч, өсгөж хүн болгосон байна.
'За дүү минь, чи надад эхнээс нь эхлээд сайн гэгч нь дэлгэрэнгүй яриад өгөхгүй юу. Би сайн сонсч авмаар байна' гэж Андрэй шалгаав.
Артём өөрийн хойт эцгийн талаарх элдэв хууч түүхийг ярих тун дуртай бөгөөд түүнийг сонссон хүмүүсийн ам нь ангайж ирээд сонсдогт туйлын сэтгэл ханамжтай байдаг байв.
'За, тэгэхээр та тэднийг хаашаа явсныг нь мэднэ дээ ...' гэж Артём яриагаа эхлүүлэв.
'Би мэднээ, тэд өмнөд зүгрүү явсан. Бас тэдний явсан хэрэг нь маш нууц. Мөн чи тэднийг "аялагчид" гэсэн байхаа' гээд Андрэй инээлээ. Тэгээд 'Тэд өртөөний захирагчийн тушаалаар тусгай даалгаварт явсан гэсэн. Бүр маш нууц. Дуулсан биз' гэж хэлээд өөрийн хүмүүсийн нэгэнрүү нүдээ ирмэв.
'За больдоо, ямар юмных нь нууц байх билээ. Бас аялагчид гэнэ шүү.' гээд Артём дургүйлхсэн байдалтайгаар гараа зангав.'Тэд ердөө л үнэн зөв мэдээлэл цуглуулах гэж л явсан хэрэг шүүдээ. Гадны хүмүүст мөн дамын худалдаачдад итгэхэд үнэхээр бэрх болсон цаг байна шүү, заримдаа тэднийг санаатайгаар буруу ташаа мэдээлэл тарааж явдаг байх ч гэж бодох юм'
'Дамын худалдаачдад бол итгэж яасан ч болохгүй. Тэд чинь наймаагаа хийхийн тулд элдэв янзын зүйлс бурж явдаг улс. Нэг өдөр тэд чиний цайг Ханза-д зарсан бол, дараагийн өдөр нь чамайг өөрийг чинь ч худалдаалж мэдэх улс. Ер нь тэгээд би өөрсдийнхөндөө ч бас итгэддэггүй юмдаа.'
'Та ч их буруу бодолтой хүн байна шүү, Андрей Аркадич. Манайхан чинь сайн залуус шүүдээ. Мэдээж хэрэг тэд мөнгөнд дуртай, бусдаас илүү амьдрахыг хүсч байгаа л даа. Гэхдээ тэдний ихэнхийг нь сайн танихын хувьд тэд огтхон ч матаач хийх хэмжээний улс биш' гээд өртөөнийхөө худалдаачдыг өмөөрөв.
'Наадахыг чинь л хэлээд байна шүүдээ. Тэд мөнгөнд дуртай. Бусдаас илүү гарахыг хүсдэг. .... Тэднийг туннелиэс гараад явсныхаа дараагаар юу хийдгийг нь бид мэдэхгүй шүүдээ. Өртөөнөөс гараад л дараагийн өртөөн дээр хэн нэгний гар хөл болоод мэдээлэл гадагшлуулж байхыг хэн байг гэхэв. Чи үүнийг мэдэхгүй биздээ.'
'Хэний гар хөл болно гэж?'
'Чи залуу байна Артём. Чиний мэдэхгүй зүйлс ч олон бий. Тиймээс ахмадын үгийг сонсч, анхаарлаа хандуулж бай.'
'Худалдаачид мөн ч бай, биш ч бай хэн нэгэн тэдний ажлыг хийх хэрэгтэй биздээ? Эсвэл тэгээд давсан сумаар бууддаг, Бердан буунаас өөр зэр зэвсэггүй хоосон сууж байх болж байна уу. Өө бас харанхуйд нойрсогчдыг ирэхээр нь ингээд л цайгаа уугаад сууцгааж байя' гээд Артём мөчөөгөө өгсөнгүй.
'За за эдийн засагч минь, тайвширч үз. Харин чи Сухойн тэнд юу үзэж харсныг л хэлээд аль. Манай хөршүүдэд байдал ямар байна? Алексеевад юу болж байна? Бас Рижскаяад?'
'Алексеевад уу? Онцын зүйлгүйэ. Алексеева л болсон хойно, өөр юу байхав. Тариалан, тариан талбайнууд, тэгээд л боллоо ...'. Удалгүй Артём чухал мэдээ хэлэх гэж буй бололтой дууны өнгөө намсгалаа : 'Тэд бидэнтэй нэгдэхийг хүсч байгаа гэнэ. Рижскаяа-ын хувьд ч мөн эсэргүүцэхгүй байгаа бололтой. Хүн бүр л өмнөд зүгээс ирж буй ямар нэгэн заналхийллийн тухай ярих боллоо. Тэд бүгдээрээ ямар нэгэн зүйлээс айцгааж байна, тэгсэн мөртлөө чухам юу гэдгийг нь мэдэх хүн алга гэнэ. Зарим нэгний нь ярьж буйгаар бол өмнөд зүгийн зурваст ямар нэгэн шинэ хүч гарч ирж буй бололтой, бүр Ханзагийн Отрядыг хүртэл тэднээс эмээж байна гэж сонслоо шүү. Ямартай ч Рижскаяа, Алексеева өртөөнийхөн бидэнтэй нэгдэхээсээ татгалзахгүй байгаа гэнэлээ.'
'Тийм байдаг байж, харин тэд хариуд нь юу санал болгож байх юм? Юун дээр тохиролцох юм болдоо?' гэж Андрэй асуулаа.
'Тэд бидэнтэй нэгдэж хамгаалалтын системийг сайжруулах талаараа ярьсан гэнэ. Туннелийн бүх хэсэгт, 200 метр тутамд давхар хамгаалалтын постууд байгуулж, өдөр шөнийн 24 цагаар харуул манаа хийж, алслагдсан хонгилуудыг хооронд нь телефон утасны шугамаар холбох юм гэсэн. Түүгээр ч зогсохгүй өртөөнд цагдаагийн алба байгуулж, орж гарах тэрэгнүүдийг шалгаж байх тухай ярьсан байна ... бас тэд эдийн засгийн хувьд хамтарч ажиллах сонирхолтой байгаа юм билээ.'
'Бидэнд тэдний туслалцаа хэрэгтэй байхад тэд хаана байсан болж таарч байна? Ботаникын Цэцэрлэг, Медведковоос хортон мэрэгчид өртөөрүү ирж байхад тэд хаана байсан юм? Харанхуйд нойрсогчид бидэнрүү халдах үед тэд хаана байсан хэрэг вэ?' гэж Андрэй уурлав.
'Битгий муу ёрло, Андрэй, үгээ бодоорой.' гэж Пётр Андреевич санууллаа. 'Харанхуйд нойрсогчид үүгээр үзэгдэлгүй нилээд хугацаа өнгөрлөө. Тэгээд ч бид тэднийг зогсоосон юм биш. Тэдний өөрсдийнх нь дунд, тэднийг номхруулсан ямар нэгэн зүйл байсан. Эсвэл тэд одоохондоо хүчээ нөөцөлж байж ч болох юм. Хөршүүдтэйгээ найрсаг байж, тэдэнд тусалж мөн тэдний тусламж дэмжлэгийг авах хэрэгтэй.'
'Тэгээд л бид юунд ч дийлдэшгүй хүчирхэг, ахан дүүсийн нэгдэл болох болно!' гэж Андрей ёжилсон өнгөөр хариу барив.
'Цааш нь тэгээд сонсмоор байна уу, үгүй юу?' гэж Артём хэллээ.
'За алив, ярь ярь. Артём, үргэлжлүүл' гэж Андрэй хэлээд 'Хэрэв Пётр бид хоёр маргалдвал, энэ хэрүүл бараг хэзээ ч дуусахгүй байх.' гэв.'За за. Ямартай ч тэдний удирдагчид уг саналыг их нааштайгаар хүлээн авч байгаа бололтой. Өөр нарийн ширийн зүйлсийг нь хэлж мэдэхгүй юм. Удахгүй гэхдээ хурал цуглаан болох л байлгүйдээ. Эсвэл санал асуулга ч юмуу.'
'Санал асуулга гэдэг чинь юу юм? Хэрэв хүмүүс тийм гэж хэлбэл тийм, үгүй гэж хэлбэл за тэгээд бусад нь гомдох зүйлгүй гэсэн үгүү.' гэж Андрей цаашлуулав.
'Тийм байдаг байж, Артём. Харин Рижская өртөөнөөс цааш юу болж байнадаа?' гээд Пётр Андреевич Андрейн үгэнд төдий л анхаарлаа хандуулсан шинжгүй асуулаа.
'Тэрний цаана юу байдаг билээ? Проспект Мира өртөө байдаг шүүдээ. Ханзагийн Отрядтай холбогддог гол түшиц газар. Эцгийн маань хэлж буйгаар Ханза болон Улаантнуудын хооронд байдал бахь байрандаа байгаа гэнэлээ. Одоогоор тэдний хэн нь ч дайтахыг хүсэхгүй байгаа бололтой.' гэж Артём хариулав.
       'Ханзагийн Отряд' (The Hanseatic League). Цагтаа тэднийг 'Тойрог зурвасын өртөөнүүдийн Эвсэл' (Concord of Ring Line Stations) гэдэг байлаа. Учир нь тэдгээр өртөөнүүд нь олон газраас зам салаалан ирж нийлсэн хонгилуудын огтлолцол дээр байдаг байж л дээ. Тийм ч учраас гэрээ хэлэлцээр аль эсвэл худалдаа наймаа хийхэд туйлын тохиромжтой газар байсан юм. Энд ирсэн зарим нэг бизнесменүүд гэрлийн хурдаар баяжих болж, тэдний хөрөнгө мөнгө, худалдаа наймаа нь бусдын анхаарлыг хэтэрхий их татах болсон тул өөрсдийнхөө бизнесийг хамгаалах зорилгоор өөр хоорондоо эвсэн нэгдсэн байна. Анхны нэр болох Конкордыг 'Ханза' (Дундад Зууны үеийн Германд, худалдаа наймааны журмаар нэгдсэн хотуудыг ийнхүү нэрлэдэг байжээ) болгож өөрчилсөн нь эхэндээ хүмүүсийн дунд тун ч хачирхалтай сонсогдож байж. Эхэндээ Ханзад цөөхөн өртөөнүүд харъяалагддаг байлаа. Удалгүй Умардын Арк гэж нэрлэгддэг Проспект Миртэй холбогдсон Киевский тойргоос Курская, Таганская болон Октябрская зэрэг өртөөнүүд нийллээ. Тэгээд дараагаар нь Зүүн Аркын Павелецкая болон Добрынская өртөөнүүд элсэн орлоо. Харин Өмнөд болон Баруун Аркуудыг нэгтгэхэд хамгийн том саад тотгор болж байсан газар нь Соколын Шугам билээ.
       Артёмд хойд эцэг нь энэхүү Соколын Шугамны талаар олон ч удаа ярьдаг байж. Метроны газрын зурагруу зэрвэс харсан хэний ч харцыг энэхүү шугам өөртөө татаж чадна гээч. Нэгдүгээрт энэ нь шулуун шугаман зураасаар тэмдэглэгдсэн байдаг бөгөөд хоёдугаарт улаан өнгөөр дүрслэгдсэн байдаг аж. Түүнийг дагаад Красноселская, Красне Ворота, Комсомолская, Библиотека имена Ленина болон Ленинские Горы (Лениний нэрэмжит номын сан) өртөөнүүд байрладаг байв. Тэдгээр газруудын нэрнээс болсон уу, эсвэл өөр шалтгаан байв уу, аль эсвэл метроны системийн төвд байдаг болоод ч тэр үү хүмүүс энд ирж олноороо суурьших болжээ. Залуус хүүхдүүд уг газрын талаар сайн мэдэхгүй ч ямартай ч эдгээр өртөөнүүдийн нэрс хуучны яруу алдарт Зөвлөлтийн нийгэмтэй холбоотой гэдэг дээр маргалдаггүй байсан юм.
      Тэндхийн өртөөнүүдийн нэг нь хуучны нийгмийг санагалзсан бололтой коммунист үзэл суртлыг дэмжиж эхэлснээр энэ бүхэн эхэлсэн гэдэг. Удалгүй өртөөнүүд тэдний шугамд нэг нэгээрээ нэгдэн нийлж социалист дүрэм журмыг мөрдөж эхлэх нь тэр! Хуучны Комсомолчууд, улаан намын батлахтай байсан ахмадууд хамгийн түрүүнд эдгээр хувьсгалт өртөөнүүдэд элссэн байна. Тэд бараг л Лениний үеийг санагдуулам, шинэ хувьсгалыг олон нийтэд түгээхийн төлөө бүлэг байгуулж, социалист үзэл суртлаар бамбай хийн 'Interstational' нэрийн дор нэгдэн нягтаршжээ. Тэгээд мэргэжлийн болон сайн дурынхны хувьсгалчид, суртал ухуулга тараагчдыг зэргэлдээх өртөөнүүдрүү илгээх болж гэнэ. Чин үнэнийг хэлэхэд Соколын шугамын хувьсгалт өртөөнүүдэд цус урсч, халдлага хийх болоод бусад гэмт хэргийн гаралтууд ч үлэмж хэмжээгээр багасч тэд бүгдээр шударга ёс, эрх тэгш байдал буюу эгалитаризмыг баримталж эхэлсэн гэдэг. Өртөөний хонгилуудад ассан энэхүү улаан гал төд удалгүй дүрэлзэж хувьсгал болон дэгдсэн юм. Чистие Пруди эргээд Кировская болж, Любянка - Жерзинская, Охотный Ряд - Проспект Маркс болж солигдлоо. Энгийн нэртэй байсан өртөөнүүд өөрсдийн нэрсийг учир утгатай болгох зорилгоор өөрчилж эхэллээ. Спортивный - Коммунистическая болж, Соколники - Сталинская, Преобрашенская Плошад - Знамя Революция болж дахин нэрлэгдлээ. Соколын шугамыг хүмүүс "Улаан Шугам" гэцгээдэг байсан бол одоо харин албан ёсоор тийнхүү нэрлэгдэх болсон байна. Улаан Шугам. Тэдний тухай яриа метронд гэрлийн хурдаар тархсан бөгөөд хуучны Зөвлөлтийн засгийг санагалзаж байсан хүмүүс метроны ард иргэдийн дунд хэтэрхий олон байсан юм. Нөгөө нэг хэсэг нь тэднийг хүн төрөлхтний мөхлийн эхлэл, амьд организмыг амьдаар нь булшлагч, соёл иргэншлийн хавдар хаван гэцгээн туйлаас дургүйцэж байсан ба уриа лоозон барьсан тэдгээр нөхдүүдийг үзэгдсэн газар нь хөөж туун, ирсэн газарруу нь буцаах тохиолдлууд ч бишгүйдээ л гарч байв. Харин суртал ухуулагчид, хувьсгалчид өөрсдийн нь шинэ зөвлөлт засагтай нэгдсэн өртөөнүүдэд цахилгаан тогийг харамгүй өгнө гэдгээ амлаж байсан бөгөөд  тэдэнтэй нэгдээгүй хөрш өртөөнүүд нь улам бүр нэмэгдэн асч буй улаан галаас, шинэ хувьсгалчдын энэхүү хүчирхэгжилтээс эмээж эхэллээ.

Харин удалгүй мөргөлдөөн болсон юм.

Ханзагийн Отрядаар удирдуулсан өртөөний дайчид Улаан Шугамруу нэвтэржээ. Зохион байгуулалтай эсэргүүцэлтэй тулна гэдгээ тааварлаагүй Улаантнууд өөрсдийн гэсэн эсэргүүцэх хүчнийг байгуулах ёстойгоо тэгэхэд л ухаарсан байна. Амархан байгуулсан ялалтандаа сэтгэл амарсан Ханзагийнхан улаан галыг улам бүр өрдөж орхисноо мэдсэнгүй. Удалгүй цус асгарч ...
тулалдаан бараг нэг жил, мөн дахиад хагас жил үргэлжилж метроны туннелээс олон ч урвагчид, олон ч баатрууд, мөн олон ч дайснууд төрөн гарч гэнэ, гэвч түүнээс гадна олон арван хүн тэдний хөлд үрэгдсэн билээ. Цэргийн ажиллагааг амжилттай явуулж, арми дивизүүд туршлага сууна. Эргээд удалгүй стратегийн байршлууд, эзэлсэн газруудаа дайснуудад алдаж орхино. Гэвч ялагдал нь тэднийг хурцалж дараагийн тулалдаанд нь бас бэлтгэж өгнө. Эцэс төгсгөлгүй мэт дайн тулалдаан үргэжилсээр л. Харин олзны хүмүүсийг хороож эхэлсэн мөчөөс тэд дайснуудруугаа нүд цавчилгүй буудаж чаддаг болсон байна. Товчхондоо бол тэд хүн хөнөөж сурч байлаа ... энэ бүхэн нь эцэстээ Ханза болон Улаантнуудыг хооронд нь фронтын шугамаар зааглагдаж бие биеийнхээ эсрэг бууныхаа амыг өнө мөнхөд шагайхад хүргэсэн юм.
        Удалгүй тэд дайн тулалдаанаас 'уйдаж' эхэлжээ. Хувьсгалчдын хувьд тэдний зэвсгийн нөөц нь ч барагдаж эхлээд байлаа. Гэхдээ тэд Хувьсгалын Өртөөг чөлөөлж авахыг юу юунаас ч илүүтэйгээр хүсч байсан юм. Мэдээж хэрэг дан ганц нэрнээс нь болоод тэр биш л дээ. Уг өртөө Кремлин болоод улаан талбайтай холбогддог хамгийн ойр дөт газар байсан бөгөөд зөвхөн Кремлийн орой дээрх шүрэн улаан таван хошууг харахын тулд тэд дэлхийн гадаргуу дээр гарахаас ч сийхгүй байлаа. Мэдээж хэрэг Кремлийн дэргэд Бунхан байдаг байв. Тэнд Лениний бие байгаа үгүйг хэн ч мэдэхгүй, гэвч түүнээс илүүтэй битүүмжлэгдсэн уг бунхан нь тэдний хувьд тасралтгүй асах гал, зогсолтгүй үргэлжлэх хүчнийх нь билэгдэл болж байсан билээ.
        Эрт үед агуу удирдагчид энд ёслол парад хийдэг байсныг одоохондоо хүмүүс мартаагүй байна. Тэд ч мөн үүнийг хүсч бас хүлээж байлаа. Мөн Хувьсгалын Талбайн өртөөнд, бунхан доторх лабораториуд руу орох нууц гарц, түүнд хүргэж өгөх далд хаалга бий гэдэгт тэд итгэх болжээ.
        Улаантнуудын гарт Проспект Маркс буюу хуучнаар бол Охотный Ряд өртөө байсан бөгөөд Хувьсгалын Талбайг чөлөөлөх довтолгоог хийхэд хамгийн тохиромжтой газар нь энэ байв. Ханзагийнхан энэ газрыг тэдний хувьд ямар чухал болохыг нь олж мэджээ. Тэгээд ямар ч үнээр хамаагүй хамгаалахаар шийдэж гэнэ. Тэгээд зөвхөн хамгийн их цус асгаруулсан, хамгийн ширүүн тулалдаанаар л эзлэж авахаар тийм хүчтэй хамгаалалтыг Ханзагийнхан барьж босгосон байна. Хувьсгалын галыг зүрхэндээ тээсэн зарим нэг нь гартаа гранат атгаад хүнд бэхлэлтийн өөдөөс гүйсэн тохиолдлууд ч мэр сэр гарч байлаа. Цус их асгарч, заримдаа тэд баатарлагаар тулалдсаар Хувьсгалын өртөөг эзлэн авдаг ч нэг өдрөөс цааш хэтэрдэггүй байсан бөгөөд дараах өдөр нь туннелийн гүнээс шүдээ хүртэл өвч зэвсэглэсэн, урьд өмнөхөөсөө ч илүү хүчирхэг Ханзагийн дайчид довтлон ирж тэднийг хиар цохидог байв.
       Эсрэгээрээ Лениний номын сангийн дэргэд мөн үүнтэй адилхан тулалдаан болж байлаа. Уг газрыг Ханзагийнханд алдвал Улаан Шугамыг тэд эзэлж улаантнуудыг хоёр хэсэгт хуваахаар тийм их стратегийн онцгой чухал газар байсан юм. Дайснуудын хүчийг сарниулахаас гадна цааш бусад өртнөөдрүү нийлэх гурван салаа туннел сул чөлөөтэй болох байв. Ханзагийн хувьд
ВДНХ, Рижксая, Алексеевская болон Проспект Мир зэрэг өртөөнүүдээс гадна алслагдсан бусад газруудтай холбоо тогтоох цорын ганц зам нь энэ байсан юм. Ийм ч учраас Лениний Номын санг ямар ч үнээр хамаагүй эзлэн авах хэрэгтэй байлаа.
      Эцэстээ тэд энэ бүх дайн тулалдаанаас залхаад хэсэг хугацаанд азнахаар болж гэнэ. Улаан гал энэ удаад бусад газруудад тархалгүй зөвхөн дотроо асах болжээ. Дэлхийн нэгдүгээр дайнтай харьцуулбал улаантнуудад энэ удаад ямар нэгэн давуу тал байсангүйэ. Тэд аажмаар унтарч эхэллээ. Дайн тэмцлээс халширсан олон иргэд намжмал байдлыг ашиглаад Ханзагийн өртөөнүүдээс хэсэг хэсгээрээ, бүлэг бүлгээрээ, гэр бүлээрээ хамтдаа нүүн одож өртөөнүүд бараг л эзэнгүй шахам болжээ. Худалдаа наймааны хувьд ямар сайн байхав, өмнө нь худалдаачдын хөл тасардаггүй байсан тэдгээр замууд одоо хоосон эл хуль газар болсон байна. Дахин бие биесийн эсрэг гал нээхээс өмнө энэ дайныг зогсоохын тулд дайчдаар хамгаалуулсан хоёр талын дипломатчид уулзалт хийлээ. Хоёр талаас тэдний удирдагчид болох, Ханзагийн ерөнхийлөгч Логинов ирсэн бол нөгөө талаас Арбатын конфедерацийн Колпаков нар ирж уулзалдав.
       Эв найрамдлын гэрээнд тэд даруйхан гарын үсэг зурцгаалаа. Улаан Шугамныхан Хувьсгалын Талбайг авч, хариуд нь Лениний Номын санг Ханзагийнханд өглөө. Энэхүү зөвшилцөлд хүрэхэд аль аль талд нь хэцүү байсан нь тодорхой. Харин Лениний номын сангийн хувьд уг газар хэн хэнд нь хамааралгүй бөгөөд, хэн нь ч өөрсдийн болгон өмчлөх эрхгүй болов. Ханзагийн хувьд уг газраар цааш нэвтрэх нь л тэдний зорилго байсан тул уг саналыг хүлээн зөвшөөрсөн нь тодорхой. Мэдээж хэрэг Ханзагийнханд уг гэрээ илүү ашигтай туссан юм. Дайн дуусч, дипломатчид чимээгүй боллоо. Одоо бол өнөөх суртал ухуулагчдын ээлж ирж өртөөгөөр тэд өмнөх шигээ олуулаа явахаа больсон ч хааяахан ганц нэгээрээ үзэгдэж дайнд өөрсдийгөө ялсан хэмээн тунхаглах болжээ.
        Эв нэгдлийн гэрээнд гарын үсэг зуралцсан уг дурсгалт өдрөөс хойш нэг жил өнгөржээ. Улаан Шугамаар нэвтэрсэн Ханзагийнхан олон ч сайн эдийн засгийн хамтрагчидтай болоод амжив гэнэ. Москвагийн газар доорх коммунист намын нарийн бичгийн дарга нөхөр Москвиноор удирдуулсан улаантнууд метроны бусад хэсгүүдэд хэрхэн хувьсгалын галыг түгээх талаар зөвшилцөхийн сацуу газрын гүнээс дээш дэлхийн гадаргуу руу гарах хүсэл мөрөөдлөө ч мөн орхиогүй билээ.
        Болж өнгөрөөд удаагүй энэ түүхийг Артём яг л хойд эцгийнх нь түүнд ярьж өгдөг шиг сонирхолтой, содон зүйлс шиг нарийн сайн тогтоож авсан байна. 
'Энэ бүх тулаан тэмцэл дууссан нь сайн хэрэг шүү' гэж Пётр Андреевич хэлээд 'Гэхдээ л Улаан Шугамнаас цааш явах бараг л боломжгүйдээ. Тийш ойртох тусам худалч хүнд бол хамгаалалтын постууд бараг метр тутамд байх бөгөөд тэр тоолонд бичиг баримтыг чинь хэдэн зуун удаа шалгах болно. Би цааш явж үзээгүйэ, Проспект Мирээс цааш намайг явуулаагүй. Золтой л намайг хананд тулгаад буудчих дөхөөгүй шүү тэд.' гэв.
'Тиймүү? Та бидэнд энэ тухайгаа ярьж байгаагүй шүүдээ, Пётр ... тэгээд та яаж тэднээс мултарсан билээ' гэж Андрэй сонирхон асуув.
      Пётр Андреевич гар чийдэнгээ унтраагаад газарт тавихыг Артём ажиглалаа. Энэ бол түүнийг өөрт тохиолдсон түүхийг ярих дуртай байгааг илтгэнэ. 
'Яахав ... тэд намайг улааны тагнуул байна гэж бодохгүй юу. Проспект Мир Ханзагийнхны хамгаалалтанд байдаг хойно, тийш нэвтрэхэд Пасспорт шалгалт хийдэг байв. Хэдий худалдаачид, наймаачид тэнд олон байдаг ч ...' 
'Алив л дээ, бидэнд лекц унших хэрэггүй, бид нар мэднэ ... харин тэнд яг юу болсныг яриадхаач' гэж Андрэй түүний яриаг тасаллаа.
'Пасспорт шалгалт', гэж Пётр Андреевич давтан хэлээд хөмсгөө зангидаж ирснээ 'Тойргийн гаднах өртөөнүүдэд зах зээлийн газрууд олон бий шүү ... гадныхан ч тийшээ нэвтрэх бүрэн эрхтэй. Гэхдээ та нар хилийн шугамыг даваад тойрогруу орж чадахгүй. Проспект Мирд очих үедээ би биедээ хагас килограм цай авч ... мөн хэдэн багц сумтай явсан юм. Яахав худалдаа хийнэ л гэж бодож очихгүй юу. Гэвч дотогшоогоо зэр зэвсгийн зүйлс нэвтрүүлдэггүй хуультайг нь мэдсэнгүй. Хүмүүстэй ярилцах гэсэн боловч надаас халгаж зутгаад болдоггүй шүү. Харин нэг хүн хүрч ирснээ "Юун сум бэ, тэнэг минь ... эндээс хурдан явж үз, аягүй бол тэд чамайг матчихсан байгаадаа" гэж шивнэлээ. Би түүнд талархаад чимээгүй гэгч нь туннелрүү эргээд алхав. Яг гарахын даваан дээр тэндхийн нэг харуул нь намайг зогсоолоо. Удсан ч үгүй бусад нь гүйгээд ирэв. Тэгээд бичиг баримтыг маань шалгаж гардаг юм байна. Би түүнд пасспортоо, өртөөнийхөө тамганы хамт үзүүллээ. "Харин чиний дамжин нэвтрэх бичиг чинь хаа байна?" гэж асуухаар нь "Юун бичиг билээ?" гэж хариуллаа. Гэтэл хаалганы нь дэргэд жижиг ширээн дээр тасалбар өгдөг байж л дээ.
     Яаж яваад тэднийх нь дэргэдүүр өнгөрснөө ч би мэдэхгүй байлаа ... Яагаад тэр хөлдүү толгойтнууд намайг зогсоосонгүй вэ? Ингээд бүгдийг харуулуудад тайлбарлах хэрэг гарлаа. Нэг халзан толгойтой нөхөр нь намайг харж зогссоноо "Наадах чинь нууцаар нэвтрээд орчихсон юм бишүү!" гэх нь тэрдээ. Тэгснээ миний пасспорт дээрх Сокол өртөөний тамгыг харснаа нүд нь улаанаар эргэлдээд "Гараа өргө! муу новш минь!" гэж бархирлаа. Өмнө нь би Соколд амьдардаг байсан юм чинь, яах билээ. Тэдний сургуулилт сайтай гэдэг нь илт байлаа, тэр дор нь намайг хүзүүн дээр минь дарж унагаад гавлаж орхив. Тэгээд өртөөн дундуур дагуулж явсаар хэсгийн ахлагч дээрээ хүрч очив бололтой түгжээтэй хаалганы өмнө зогсоод "Чи зугтаагаад үзээрэй. Одоохон би даргаас тушаал гаргуулаадахъя. Тэгээд удахгүй чамайг хананд тулгаад буудаж орхих оо мэдье ээ, туршуул минь" гэж заналхийлэв.Энэ үед миний хамаг биений хүйтэн хөлс асгарч байсныг тод санаж байна. Тэгээд би өөрийгөө зөвтгөхөөр "Юун тагнуул, туршуул байх билээ! Би бол ердөө л худалдаачин хүн! Би ВДНХ-ээс цай авчирсан." гэж хариуллаа. Харин тэр цайнуудыг минь аманд минь чихээд, бууныхаа бөгсөөр араас нь цохино шүү гэж сүрдүүлэв. Хэрэв дээрээс тушаал ирсэн бол намайг хонгилын 200 дахь метрд аваачаад, хууль ёсны дагуу толгойг минь ханаруу харуулж зогсоогоод буудах байсан биз. Тэгтэл байдал огцом өөр тийшээгээ эргэсэн юм ... Өнөөх махан толгойт чинь даргатайгаа уулзаад намайг хаана буудах талаараа ярьж байгаа нь сонсогдов. Би өрөвдөлтэй царайгаар даргаруу нь хартал хэн байсан гэж санана! Манай ангийн анд Пашка Федотов маань гэгээн дүрээрээ зогсч байдаг байгаа! Сургуулиас хойш түүнтэй ер уулзаагүй явсан юм ... ' 
'Тосоор гоож гэж! Чи намайг бүр айлгаж орхилоо шүү! Би тэнэг юм шиг л тэд чамайг удахгүй алах байхдаа гэж бодож байлаа' гэж Андрей хэлсний дараагаар 450 метр дэх хонгилын хэсэгт ил галын дэргэд бөөн инээдэм, ханиадам болжээ.
      Пётр Андреевич хүртэл, эхэндээ Андрей рүү муухай харж байсан бол, удалгүй шүдээ ярзайлган инээж эхлэв. Тэдний инээд туннелиэр нэг цуурайтаж байлаа ... гэтэл гэнэт хаа нэгтээд ямар нэгэн зүйл хяхтнах шиг болжээ. Бүгд чимээгүй болов. Өмнө зүгийн хонгилоос нэгэн хэмнэлээр шуухитнах чимээ сонсогдож эхэллээ.
     Андрей үүнийг хамгийн түрүүнд олж сонсжээ. Тэгээд тэр гараа даллан бусдадаа чимээгүй байхыг сануулаад, газарт тавьсан автомат буугаа аваад сууж байсан газраасаа аажуухан гэгч нь өндийв. Артём ч мөн түүнийг даган өндийлөө. Сониуч зандаа хөтлөгдсөн Артём түүнээс араас алхах гэтэл Андрей хөмсөг зангидан түүнрүү эргэж харснаа мөн бусад нөхөддөө хандаж 'Алив гэрэл тусгаадах!' гэв.
       Удалгүй нэг нь машины урд хамраас авсан хүчирхэг аккумляторын гэрэл гаргаж ирээд харанхуйн зүг нэвт гийгүүлэв. Гэрэлд ямар нэгэн зүйл торжээ, их хол байсан тул юу гэдгийг ялгах аргагүй байлаа. Ямартай ч аюул заналхийлэл учруулах хэмжээний сүртэй харагдаагүй бөгөөд жижигхэн тэр амьтан хойд зүгрүү эргээд зугтаж байв.
Артём удалгүй, чанга дуугаар :
'Буудаарай! Тэр зугтаж байна!' гэж орилов.
Харин яагаад ч юм Андрей гал нээсэнгүй. Пётр Андреевич автомат бууныхаа замгийг татаад:
'Андрюха! Чи амьд уу?' гэж хашгирав.
Залуус ил галын дэргэд, хүчирхэг аккумляторын гэрэлний хажууд санаа зовсон байдалтай харж суулаа. Удалгүй Андрей харанхуйгаас гэрэлд гарч ирээд, хувцасныхаа тоосыг гөвөн :
'Тиймээ, би амьд байна, амьд байна' гэж хэлээд, тэр инээв.
'Юундаа жуумалзаад байгаан?' гээд Пётр Андреевич сэжиглэсэн байртай асуув.
'Гурван хөлтэй байсан гэв үү! Тэгээд бас хоёр толгойтой мутантууд байсан гээд байгаа юм шүү! Харанхуйд нойрсогчид энд байна! Тэд бидний бүгдийнх нь хоолойг хэрчинэ! гэнээ. Бууд эсвэл тэд зугтчихна шүү! Тэд олуулаа байгаа! гэцгээгээд байл уу, айн' гэж хэлээд Андрей хөхөрч гарав.
'Яагаад чи буудсангүй вэ? Манай залуус ч яахав, тэдний нас нь бага байна, ойлгож болох юм гэхсэн. Гэтэл чи чинь өөршүүдээ. Полезевская өртөөнд тохиолдсон явдлыг дуулсангүй юу!' гээд маш ууртай дуугаар Пётр Андреевич Андрэйг ил галын дэргэд эргэж ирэх үед нь асуулаа.
'Мэдээж би хар мянган удаа сонссон, тэрийг чинь.' гэж хэлээд Андрей  'Ердөө л нохой байна шүүдээ. Яг ч нохой биш л дээ, гөлөг ... галд дулаацах гэж л ирсэн байнадаг. Гэтэл та нар юу юу гээд байлаадаа'.
'Нохой байсан гэдгийг нь би яаж мэдэх юм?' гэж Артём өөрийгөө өмөөрөв. Тэгснээ 'Гэхдээ их хачин чимээ гаргаад байсан шүүдээ. Тэгээд ч долоо хоногийн өмнө тэд гахайн дайны том хэмжээтэй хархыг харсан гэсэн байх шүү'.
'Чи үлгэрт итгэдэг хэрэг үү! Хүлээж бай, би чамд тэр хархыг чинь аваад ирье!' гэж хэлээд Андрей галын дэргэдээс босч, харанхуйн зүгрүү алхав. Минутын дараа харанхуйд шогшрох чимээ гарч, удалгүй Андрей өөрөө өөртэйгөө ярьж эхлэв.
'Нааш ир, хүрээд ир, бяцхан амьтан минь. Битгий ай!'
Бараг арван минут хэртэй энэ бүхэн үргэлжилсний дараагаар тэр сая нэг галын дэргэд хүрч ирэв. Тэгээд инээмсэглээд хүрэмнийхээ дотроос нүдэнд нь айдас хуралдсан, халтар бас нойтон гөлгийг гаргаж ирэв. Гөлөг газарт буунгуутаа эргэж зугтах гэтэл Андрэй шаламгай гэгч нь барьж аваад хүрэмнийхээ дотор хийлээ.
'Бяцхан гөлөг дулаацах хэрэгтэй' гэж тэр хэлэв.
'Алив л дээ, Андрей, энэ чинь бөөстэй юм бишүү! Энэ чинь халдвартай байгаад өртөөнийхөн дунд тахал тараавал яах болж байна?' гэж Пётр Андреевич ундууцлаа.
'За, Пётр, одоо хангалттай, дахиж битгий гонгиноод бай. Хар л даа!' гээд айж, даарснаасаа болоод чичирсэн гөлгийг хүрэмнээсээ гаргаж үзүүлэв. 'Нүдийг нь хар, нүд хэзээ ч худал хэлэхгүй!'.
Пётр Андреевич гөлгийг сайн харж авав. Түүний нүд нь айсан ч гэлээ, гарцаа байхгүй эрүүл гэдгийг нь илтгэнэ.
'Зааз ... энэрэнгүй сэтгэлт минь ... Хүлээгээрэй, надад түүнд өгөх зүйл байна' гэж бувтнаад Пётр үүргэвчээ уудалж гарав.
'Харж байна уу, энэ бяцхан амьтан өсч том болоод бидэнд ямар ч тус үзүүлэх юм билээ, тийм биз' гээд Андрей гөлгийг дулаан галруу ойртуулав.
'Гэвч гөлөг яаж яваад энд хүрээд ирэв? Тэр зүгт хүмүүс амьдардаггүй шүүдээ. Зөвхөн харанхуйд нойрсогчид л бий. Тэд нар тэгээд нохой тэжээдэг болж байна уу?' гэж өнөөг хүртэл чимээгүй суусан туранхай, арзгар үстэй Андрэйн залуусын нэг нь хэлэв.
'Чиний зөв, Кирилл' гэж Андрэй хариулаад 'Миний мэдэхийн харанхуйд нойрсогчид амьтан тэжээдэг гэж дуулаагүй юм байна.' гэлээ.
'Ингэхэд тэд яаж амьдардаг юм бол? Юу иддэг бол?' гэж хяхтнасан дуугаар сахалтай эрүүгээ маажсаар өөр нэг залуу асуув.
      Тэр бол өндөр том биетэй, өргөн мөртэй, халзан толгойтой бөгөөд маргаан байхгүй туршлагатай нэгэн гэдэг нь илт байлаа. Мөн урт бөгөөд сайн оёдолтой цув өмссөн байна. Одоо үед ч ийм хувцас ховорхон шүү.
'Юу иддэг вэ  гэнээ? Хог хаягдлаас өөр юу л идэв гэж. Тэд хамгийн бузар зүйлсийг иддэг. Тэд харх ч иддэг, хүнийг ч иддэг. Тэд юуг л бол юуг иддэг гэж мэд' гэж Андрей хариулаад ярвайлаа.
'Ханибалууд юм биздээ?' гээд өөр нэг халзан толгойтой эр гайхсан шинжгүйгээр асуув. Яг л тэр өмнө нь ханнибалуудтай учирч байсан мэт. 
'Ханибалууд гэнээ ... Тэд хүмүүс бишээ. Бас тэд үхдэггүй. Ямар гээчийн амьтад болохыг нь ёстой чөтгөр бүү мэд! Харин тэд зэвсэг хэрэглэдэггүй нь сайн хэрэг шүү. Ингэхэд Пётр! Санаж байна уу, 6 сарын өмнө бид тэдэнд олзлогдсон нэг хүнийг олсон шүүдээ'.
'Санаж байнаа' гэж Пётр хариуллаа. 'Тэр хоёр долоо хоног манай өрөөнд суусан, тэгэхдээ манай уснаас уугаагүй, бүр хоолонд ч гар хүрээгүй шүү. Хооллох гэж яаж зовсон гэж санана биднийг.'
'Та нар тэгээд тэрнийг байцаасан л биздээ?' гэж нэг нь асуув.
'Тэр бидний хэлийг ойлгоогүйэ. Цэвэр Орос хэлээр яриад байхад юу ч ойлгоогүй. Тэр дуугүй л суугаад байсан, яг л амандаа ус балгачихсан юм шиг. Бүр зодож ч үзсэн, нэмэр болдоггүй шүү. Хоол өгсөн ч ялгаагүй байхгүй. Бас тэр архираад л байсан. Харин үхэх үедээ өртөөнийхнийг тэр чигт нь сэрээж орхихоор ямар муухай орилсон гэж санана аа! ...'
'Ингэхэд нохой яаж ирсэн байх билээ?' гэж Кирилл тэдэнд өмнөх ярианы сэдвийг нь сануулж өгөв.
'Тэрийг хэн мэдэх билээ ... магадгүй тэднээс зугтаад ч ирсэн юм билүү. Энэ бяцхан гөлөг тэгээд хоёр километр зам туулаад ирлээ гэж үү? Мэдэхгүй юмдаа. Хэн нэгнийх л байж таарлаа. Гөлөгний хувь заяагүй эзэн нь магадгүй өмнөдөөс ирээд харанхуйд нойрсогчдын гарт өртөө биз. Гэхдээ бяцхан гөлөг энд яаж ч ирлээ гэсэн ямар хамаа байна. Хар л даа. Энэ хөөрхөн амьтан та нарт мангас шиг харагдаад байна уу?' Эсвэл мутант шиг үү? Энгийн л нэгэн гөлөг байна шүүдээ. Тэр бидэн дээр ирснийг бодоход хүмүүстэй ойр дотно байсных биздээ. Үгүй бол тэр яагаад бидэнрүү гурван ч удаа ойртож ирнэ гэж?'
Кирилл чимээгүйхэн бодолд дарагдан сууна. Харин Пётр Андреевич өнөөх данхаа канистертэй уснаас дүүргэж аваад 'Дахиад цай нэмүүлэх хүн байна уу? Энэ сүүлийнх нь шүү. За тэгээд бүгдээрээ хөдөлцгөөе' гэв.
'Цай гэнээ - Одоо л чи хүн шиг ярьж байна! Дахиад ууя' гэж Андрей хариуллаа. Бусад нь ч мөн ууцгаах болов.
Ус буцаллаа. Пётр Андреевич цай уухыг хүссэн нэгэнд нь аягалж өгөв. Тэгээд :
'Залуусаа ... харанхуйд нойрсогчдыг яриад яах вэ. Хамгийн сүүлд биднийг яг ингэж суугаад элдвийг дэмий донгосч байх хооронд тэд алсаас гэтэж байсан гэдэг биздээ. Бусад залуус ч мөн үүнтэй адил зүйлсийг хэлж байхыг би сонссон юм байна. Би мухар сүсэгтэн биш, гэхдээ юмыг яаж мэдэхэв. Хэрэв тэд энэ бүгдийг мэдэрдэг бол яахав, биднийг алсын зайнаас харж, сонссдог байхыг үгүй гэх газаргүй шүүдээ. Нэмж хэлэхэд манай ээлжийн цаг дуусчихаад байна, хөдөлцгөөе' гэлээ.
'Тиймээ, магадгүй ... ' гэж Артём дэмжлээ.
'Заа за, одоо хангалттай. Та нар юундаа айцгаасан юм бэ, шувуун зүрхтнүүд минь! Хэзээ нэгэн өдөр бид туннелийн төгсгөлд хүрэхдээ л хүрэх болно!' гээд Андрей, Артёмыг сэргээх гэсэн боловч тус болсонгүй.
      Харанхуйд нойрсогчдын талаарх түрүүний бяцхан яриа тэднийг туйлын тавгүй байдалд оруулжээ. Хэдийгээр айдсаа нуух гэж хичээж байсан ч Андрей хүртэл үнэн голоосоо айж байлаа. Уг нь бол түүнийг айлгадаг хүн гэж байхгүй юмсан, ямар ч дээрэмчин тонуулч, ямар ч хоолой хэрчигч анархистууд, мөн ямар ч Улаан Армийн цэргүүд. Гэвч тэр үл үхэгсдээс цэрвэдэг байлаа. Бүгд чимээгүй, нам гүм болов. Ил галын дэргэд суусан эрчүүдийн дунд ер бусын нам гүм байдал ноёрхов. Галд шатах мод чад пад хийн асч, хааяахан алс хонгилоос маш бөглүү чимээнүүд гарна. Яг л метроны хаа нэгтээд, газар доор ямар нэгэн мангас нуугдаад уг чимээг гаргаж буй гэлтэй. Санаа дагаад ч тэр үү уг бөглүү чимээ улам бүр ойртоод байгаа юм шиг санагдаж тэднийг мөн түгшээнэ.

Цааш унших