'Дракула Гүнтэн' (3-р бүлэг)

3-р бүлэг

Жонатан Харкерын тэмдэглэл үргэлжилж байна.

Өөрийгөө би хоригдол болсон гэх бодол минь цаг хугацаа урсан өнгөрөх тутамд улам бүр даамжирч, эцэстээ намайг шаналган зовоох болов. Шатаар би өгсч бас уруудсаар, хаалга бүрийг, цонх бүрийг татан үзэж байснаа санаж байна. Хаалга бүхэн түгжээтэй, цонх бүхэн торон хамгаалалттай байх бөгөөд дээрх үйлдлийг би хэдэн удаа давтан хийснээ ч мөн  хэлж мэдэхгүй юм. Удалгүй цөхрөл минь намайг бүрэн эзэмдэж, бусад бүх мэдрэмжүүдийг минь үгүй хийх тэр мөчид яг л хавханд орсон хулгана мэт өөрийгөө төсөөлж, ухаан санаа минь самуурч эхлэх нь тэр. Яаж яваад, бас яагаад энэ бүхэн ийм ээдрээтэй болчихвоо гэж би өөрөөсөө асуусаар чимээгүйхэн газарт суун бодол болов. Өнгөрсөн амьдралаа би дурслаа. Тэгээд өөрийгөө юу хийж болох байсан, мөн чухам юуг зөв, бас юуг буруу хийв гэдгээ тунгаан бодож суухдаа л  амьдралдаа урьд өмнө ийм эгзэгтэй байдалд орж байгаагүй гэдгээ ухаарсан юм. Бодоод л бас бодоод л, эцэстээ би олигтой шийдвэрт хүрч чадсангүй. Гэхдээ нэг л зүйл тодорхой байсан бөгөөд энэ бол өөрийн бодож санаж, сэтгэж мөн сэдэж буй зүйлийг гүнтэнд хэлж хэрхэвч болохгүй гэдгийг л мэдэж байлаа. Гүнтэн энэ бүгдийг өөрөө зохион байгуулсан тул намайг энд хоригдох болсныг тэр мэдэж л байгаа биз. Хэрэв тэгээд гэнэ алдаж түүнд бүрэн итгэх юм бол маргаан байхгүй намайгаа мэхэлж орхих биз. Харин одоо миний хийж чадах эцсийн зүйл гэвэл ухаан санаагаа эрүүл байлгаж, айдсаа дотроо хадгалж, мөн нүдээ нээлттэй байлгах л болоод байна. Үгүй бол яг л чихрэнд хууртах жаахан хүүхэд шиг өөрийн айдас болоод төсөөлөлд ч мөн адил хууртагдаж орхихыг үгүйсгэх арга үнэндээ алга. Хэрэв тэгвэл яах ч аргагүй мухардалд би орох учраас тархи оюун санаагаа эдгээр сөрөг бодолд автуулж хэрхэвч болохгүй, хэрхэвч.
       Гэнэт доод давхраас том хаалга хаагдах бөглүү чимээ гарахыг сонсоод би гүнтэнг эргэн ирснийг нь мэдлээ. Ингээд түүнийг дээд давхарруу гарах үед араас нь сэмхэн дагахаар шийдсэн юм, тэгтэл яасан гэж санана, гүнтэн номын санг өнгөрч шууд унтлагын минь өрөөнд явж орсон ба орыг минь засч янзалж байхтай нь таарч орхив. Энэ бүхэн надад үнэхээр хачин санагдсаныг нуух юун. Гэхдээ түүний энэхүү хачин үйлдэл нь уг шилтгээнд түүнд зарц барлаг байхгүй гэдгийг нь давхар гэрчлэх мэт. Харин түүний дараагаар хаалганы нугасны нарийхан завсраар харж байхад минь гүнтэн зоогийн өрөөнд ширээ засч байлаа. Хэрэв энэ бүх ажлыг тэр өөрөө хийдэг юм бол гарцаа байхгүй уг шилтгээнд түүнээс өөр хүн байхгүй хэрэг. Бүр магадгүй намайг энд хүргэж ирсэн тэрэгний жолооч хүртэл гүнтэн өөрөө байсан байж мэдэх юм! Хэрэв энэ бодол минь үнэн бол яана вэ?, тэрэгний жолооч ердөө нэг гараа өргөөд л сүрэг чоныг эрхэндээ оруулж, чимээгүй болгож орхисон биш билүү! Яагаад Бишртицэд байхад тэндхийн хүмүүс, мөн сүйх тэрэгний зорчигчид миний өмнөөс тэгтлээ их айж эмээж байсан болж таарч байна? Надад тэд загалмай, сармис, зэрлэг сарнай, болон уулын шорооноос өгч байсан нь юу гэсэн үг вэ?
       Хүзүүнд минь загалмай зүүж өгсөн тэр сайн эмэгтэйг бурхан тэнгэр ивээх болтугай! Загалмайнд гар хүрэх бүрт сэтгэл санаа дагаад ч тэр үү тун таатай санагдаж, зориг чадал минь ч нэмэгдэх шиг болж байв. Иймэрхүү зан үйл, сүсэг бишрэлийн зүйлс зөвхөн ганцаардаж цөхөрсөн болоод тусламжаар дутагдаж гачигдсан золгүй хүмүүст, тэр дундаа тэдэнд эцсийн мөчид л хэрэг болдог биз гээд тэгтлээ их ойшоож үздэггүй байснаа би санаж байна. Хачин хэрэг шүү. Үнэхээр уг зүйлд онцгой хүч нуугдаж байна уу, аль эсвэл өөр шалтгаан байна уу, мэдэх юм ер алга. Гэхдээ би үгүйсгэхгүйэ. Ямартай ч энэ тухай дараа нь тунгааж үзье, харин одоо бол ухаан санаагаа илүү чухал зүйлд төвлөрүүлэх хэрэгтэй бөгөөд Дракула гүнгийн талаар аль болохыг ихийг олж мэдэх шаардлагатай байна. Өнөө орой тэр надтай ярилцах ёстой, харин би тэр үед нь ярианы сэдвийг өөрчилж чадвал магадгүй тэр надад өөрийнхөө талаар ярьж өгөх байх. Харин би болгоомжтой байхгүй бол тэр сэжиг авчихаж мэднэ.

Шөнө дунд.

Гүнтэнтэй би их удаан ярилцлаа. Эхлээд би түүнээс Трансилванийн түүхийг асуухад, уг сэдвийн талаар тэр маш их мэдлэгтэй гэдэг нь илт байв. Уг нутгийн хүмүүс болоод бусад зүйлсийн тухай, нэн ялангуяа энд болж өнгөрсөн дайн тулалдаануудыг ямар сайн мэдэж байсан гээч, тэгээд яг л тэр өөрөө тэнд байсан юм шиг л ярьж байлаа. Дараагаар нь тэр Бояар гэдэг үгний утгыг тайлбарлаж өгөв. Энэ нь түүний удам угсаа, овгийн нэр бөгөөд өөрийн өвөг дээдэс, үүх түүхээрээ тэр маш их бахархаж, мөн хайрлан хүндэтгэдэг гэдэг нь ярих болгондоо би биш "бид" хэмээн дуудаж байснаас нь тодхон харагдана. Түүний ярьж хэлж буй эдгээр зүйлсийг бичиж тэмдэглэсэн ч болоосой, энэ бүхэн үнэхээр сонирхолтой санагдаж байлаа! Бараг л тэр надад улс орныхоо бүх түүхийг яриад өгчихсөн гэхэд хилсдэхгүй шүү. Ярих тусам гүнгийн сэтгэл хөдлөл нь улам бүр нэмэгдэж, цагаан сахлаа илэнгээ өрөөн дотуур тэр алхаж, тасалгаан доторх зарим эд хогшлуудыг бараг л бяц атгах шахам их хүчээр барьж явлаа. Ингээд түүний ярианаас нэг хэсгийг нь би чадах ядахаараа сийрүүлэхийг хичээе.
       "Сзекелисчүүд бид бахархах түүхтэй улс. Бидний судсаар эрт нэгэн цагт хаан ширээний төлөө арслан барс мэт тулалдаж асан олон зоригт үндэстнүүдийн цус урсан буй. Харин энд, Европын энэ олон ардуудын дунд нэгэнтээ, Тор болон Водины дайчин хийморьтой, Исландаас гаралтай Угрикчууд заларч гэнээ. Тэгээд тэр Европын эргийг тэр аяар нь сандаргаж хөдөлгөөнд оруулсан байна, эй, Ази болон Африкыг бас мартаж хэрхэвч болохгүй, тэр цагт хүмүүс яг л хүн чонын сүрэг тэдэн дээр гэгээн дүрээрээ айлчлан ирсэн гэлтэй сандран мэгдэж мөн чичрэн дагжиж байсан гэдэг. Харин тэд энэ нутагт тулж ирээд Хүннү нартай таарсан байна. Дайны онгод асаагч, улангассан тэдгээр дайнч ард түмний хөлд газрын хөрс улаанаараа эргэж, урсах усан буцлан ширгэж байсан гэлцдэг. Цөл дунд чөтгөрүүдтэй тулалдсан Скитчүүдийг хүртэл тэд бут ниргэжээ, биеэр нь эртний цагийн бөө сахиус, удган чөтгөрийн цус гүйх тэднийг тэгээд хэн зогсоох билээ. Тэнэгүүд, тэнэгүүд! Өөрсөдтэй нь адил цус тэрний судсаар урсч байхад, Атиллаг давж гарах ямар чөтгөр бас ямар шулам байж таарах вэ?" гэж хэлээд гүнтэн гараа өргөж "Магиарчууд, Ломбардууд, Аварчууд, Болгар болон Туркууд, тэд бидэндтэй дайтаж, бидэнд ялагдаж, биднээс зугтааж байсан юм. Ийм байхад бид бахархах зүйлгүй ард түмэн гэж үү? Арпад болон тэдний легион Унгарыг хөндлөн гулд туулсаар энэ газарт ирээд эндээс биднийг олсон юм. Тэгээд Хонфоглаласын төгсгөл энд дуусах ёстой байсанд нь гайхах зүйл байна уу? Унгарчуудыг сүүлээ хавчин өмнөдрүү зугтаж байхад Сзекелисчүүд бид Магиаруудыг ялан дийлж, дархан цолоо мандуулж байсан юм. Тэгээд одоогийн энэ Туркын газар нутгийг олон бас олон зууны туршид сахин хамгаалсан билээ. Туркууд хүртэл нэгэнтээ эцэж цуцашгүй бидний харуул манааг бахдаж 'ус мөрөн нойрсч байхад, харин бидний дайснууд нойрсохгүй юм' хэмээн дуу алдаж байсан гэдэг. Дөрвөн хаант улсын сэнтий цусаар будагдаж, бидний дайчин алдар эзэн хааны зарлигаас ч хурдан европын чихнээ хүрч байхад биднээс илүү баяртай хүмүүс хаа байх билээ? Харин манай үндэстний шившиг, Казовагийн шившиг хэдийд мартагдсан гэж санана, Валлачуудын далбаа Магиарчуудын хамтаар Кресентийн дор бөхийхөд тэр биш гэж үү? Воиводег дайран өнгөрч Данубе мөрнийг гаталсаар Туркчуудыг хэн эх газарт нь бут цохисныг мэдэж байна уу? Тэгэлгүй яахав, энэ бол Дракула байлаа. Түүний итгэл даагаагүй дүү нь гүрэн улсынхаа хамтаар задран унаж, туг нь Турк цэргийн гутлын улан дор тахлахдахад ард иргэд нь боол болж тэдэнд арилжигдсан юм. Энэ үед Дракула үндэстэн олноо нэгтгэж Туркын газар нутагруу дайлаар морджээ. Заримдаа тэр ялна, заримдаа тэр ялагдана. Гэвч тэр хэзээ ч бууж өгсөнгүй, дайрсаар довтолсоор ялагдсаар мөн ухарсаар л. Заримдаа тэр цуст тулааны талбараас ганцаараа эргэж ирэх агаад адаг сүүлд нь цор ганцаараа үлдэх хүртлээ тэр тулалдсан юм. Хүмүүс хэлэхдээ түүнийг амин хувиа хичээдэг байсан гэлцдэг. Ахх! удирдагчгүй бол тариачид тэд яана вэ? Удирдагч хүний зүрх болон тархи байхгүй цагт дайны төгсгөлийг бид харж чадна гэж үү? Харин удалгүй Мохакчуудтай хийсэн тулалдаанаар бид Унгарын дэглэмийг унагаж чадсан билээ. Эхх, залуу найз минь, Сзекелисчүүд, Дракулагийн судсаар тэдний цус урсч байхад, тэдний ухаан санаа тархинд нь байсан үед, мөн тэдний илд гарт нь атгаастай байхад Хэпсбургчүүд болон Романофчуудын санаархаад ч хүрэхгүй яруу алдарт хүрэх болно. Гэвч дайн тулалдааны он жилүүд нэгэнт ард хоцоржээ. Ямар ч алдар хүндгүй эдгээр газруудад цус гэдэг дэндүү үнэ цэнэтэй зүйл болж, эртний дайчин улсуудын үүх түүх нэгэнтээ үлгэр домог болоод судар номонд л хадгалагдан үлджээ."
         Гүнтэнг ийнхүү ярьж дуусахад гадаа үүр цайж байсан юм. Харин бидний унтах цаг болж салцгаасан билээ. (Санамж : энэ тэмдэглэл яг л "Арабын мянга нэгэн шөнийн үлгэр" болж эхэлж байна шүү, аль эсвэл зөвхөн үдэш орой үзэгдээд өглөөн нарны туяанд замхран одох Гамлетын эцэг шиг зөвхөн нууцлаг шөнийн ертөнцийн нууцлаг үйл явдлууд бичигдэх боллоо.)

5-р сарын 12.

Номноос би уншиж, мөн бусад эх сурвалжуудаар баталгаажуулагдаад маргахын аргагүй болсон зарим нэг баримтуудыг өөрийн бодол санаа болоод дүн шинжилгээтэй хослуулах хэрэг гарлаа. Гэхдээ би тун болгоомжтой хандахгүй бол болохгүй. Харин өнгөрсөн үдэш гүнтэн над дээр зочилж ирээд өдрийн туршид юу хийснийг минь асуухын зэрэгцээ өөр бусад зүйлсийн талаар ч мөн лавлаж асуулаа. Миний хувьд өдрийг бүхэлдээ ном шагайж өнгөрүүлсэн бөгөөд өмнө нь Линкольны оюутны дотуур байранд судалж байсан материалаа үргэлжлүүлэн уншиж суув. Мөн гүнгийн асуултанд ямар нэгэн логик дараалал байх шиг надад санагдсан юм. Тэгээд энэ бүгдийг би бүр бичиж тэмдэглээд авчихсан шүү, яахав дараагаар нь надад хэрэг болох ч юм билүү хэн мэдлээ, тэгээд ч ер нь мэдэж байхад илүүдэхгүй шүүдээ.
     Эхлээд гүнтэн надаас Англид хүн хуулийн хоёр зөвлөхтэй байж болох эсэх талаар асуулаа. Хэрвээ хүсвэл хэдэн ч хуулийн зөвлөхтэй байж болох бөгөөд, харамсалтай нь ажил хэрэг хөтлөн явуулахад нэгээс илүү байх ёсгүй гэж би хариулав. Тэр үүнийг ойлгосон бололтой толгой дохив, тэгээд мөн хуулийн зөвлөхөөсөө алс хол газарт байхад, бие даан мөнгөн шилжүүлгэ хийх болоод худалдаа наймааны үйл ажиллагаа явуулахад хүндрэлтэй тал бий юу гэж асуув. Түүнд би буруу хариулт өгөхийг хүсээгүй учраас, мөн түүний юун тухай асуусныг сайн ойлгоогүй тул тодруулж өгөхийг хүслээ.
    "Би тэгвэл тайлбарлая л даа. Чиний болон миний найз ноён Петер Хаукинс Лондонгоос алс хол газарт, Экзетер дэх үзэсгэлэнт цогчин дуганы сүүдэрт амьдарч бас ажиллаж байсан хэрнээ, чамаар дамжуулж Лондонд надад газар худалдан авч өглөө шүүдээ. Энэ үнэхээр сайн хэрэг! Тэгэхээр би юу гэж хэлэх гээд байна вэ гэхлээр, Лондонгоос алс хол газарт худалдааны үйл ажиллагаа явуулахад тэнд хөндлөнгийн зуучлагч байгаасай гэж хүсэхгүй байна. Ердөө л би орон нутгийн хэн нэг нь миний хүсэл шаардлагад нийцүүлэн ажиллаж чадахгүй байхвий л гэж эмээсэн хэрэг. Лондонгийн иргэн хүний хувьд хувьдаа би төлөөлөгчтэй байж болох болов уу, зөвхөн надад үйлчилдэг тийм хэн нэгэн. Хэрвээ би Ньюкастлруу ч юмуу, аль эсвэл Дурхам, Харвич болон Доверруу бараа таваар илгээх хэрэг гарвал өөрийнхөө өмнөөс итгэж найдсан тэр хүндээ даатгаад явуулчихвал хичнээн амар байхыг мэдэж байна уу?"
     Би түүнд үүн шиг амархан зүйл байхгүй гэж хэллээ, бидэн шиг хуулийн зөвлөхүүдийн дунд үйлчилдэг систем бий бөгөөд энэ төрлийн дотоодын үйл ажиллагааг зөвхөн тухайн орон нутгийн дүрэм журамд нь нийцүүлж чадах л юм бол аль ч газрын хуулийн зөвлөхөөс тусламж авч болно. Товчхондоо бол үйлчлүүлэгч өөрийн үйл хэргийг хэн нэгэн хүнд даатгаж орхичихоод санаа амар сууж байх боломжтой юм.
     "Гэвч", гэж тэр хэлээд, "Би хувийн нууцаа хадгалж чадах уу?" гэж асуув.
     "Бололгүй яахав", гэж би хариулаад, "Бизнес эрхлэгч ямар ч этгээд өөрсдийн ажил хэргийг бусдаас нууцлах бүрэн эрхтэй" гэлээ.
      "Сайн байна!" гэж гүнтэн хэлээд, ачаа бараа тээвэрлэлтийн талаар, мөн тэднийг зөөвөрлөхөд ямар ямар арга сонголтууд байдаг болон учирч болох эрсдэл зэрэг их л нарийн зүйлсийг лавлаж асуулаа. Би ч түүнд сайн хариулт өгөхийн тулд чадах хэмжээгээрээ л хичээж суув. Харин удалгүй гүнтэн намайг алмайруулж орхидог байна шүү. Өөр нутаг оронд нэг их аялж үзээгүй бөгөөд бизнесийн үйл ажиллагаанд гар бие оролцож байгаагүй гэхэд гүнгийн наймааны арга ухаан үнэхээр гайхалтай юм гээч. Тэгээд би, хэрэв гүнтэн хуулийн зөвлөх болбол маш чадварлаг ажилтан болох нь дээ хэмээн биширч суулаа. Би түүнд дээрх бүгдийг нотлохын тулд өөрт байгаа номнуудаасаа тайлбарлан үзүүлж, гүнтэн ч мөн цааш ярьсаар эцэстээ түүний сэтгэл санаа нь бүрэн ханажээ. Тэгээд тэр гэнэтхэн босч ирээд, "Чи бидний найз Петер Хаукинсд захиа илгээснээсээ хойш өөр хэн нэгэнрүү юм бичив үү?" гэлээ.
     Түүнд би үгүй гэж хэллээ. Яасан гунигтай хэрэг вэ, үнэхээр ч надад өөр хэн нэгэнрүү захидал илгээх боломж гараагүй юм чинь.
     "Тэгвэл одоо бич, залуу найз минь" гэж хэлээд тэр баривгар том гараа мөрөн дээр минь тавиад, "бидний найз Хаукинсд болон өөр хэнд ч байдаг юм, дахиад нэг сар надтай хамт энд байх болсон гэдгээ бичээрэй" гэх нь тэрдээ!
     "Та намайг ийм удаан хугацаанд энд байлгахыг хүсээ юу?" гэж хэлэхдээ зүрхэнд минь айдас хуралдахыг би мэдэрлээ.
      "Би маш их хүсч байна. Эй, нээрэн би татгалзсан хариу хүлээж авахгүй шүү. Чиний дарга чинь чамайг өөрийнхөө өмнөөс явуулсан шүүдээ. Мөн энд зөвхөн миний л хүсэл шаардлагын дагуу ажил хэрэг явагдах болно гэдгийг ч бас хэн хэн маань мэдэж байгаа. Би ч тэгтлээ их яарахгүй байна, чи ч бас ажлаа л хийж байна, үгүй гэж үү?" гэв.
      Хүлээн зөвшөөрснөө мэдэгдэж толгой дохихоос өөр юуг хийж чадах билээ би? Үнэхээр ч энэ бүхэн минийх биш, ноён Хаукинсын ажил хэрэг тул түүнийг хүндэтгэж үзэхгүй бол болохгүй байлаа. Түүнчлэн Дракула гүнтэнгийн сүүлийн хэдэн минутанд хэлсэн эдгээр үгс болоод түүний харц нь мартагдаад байсан өнөөх шилтгээнд түгжигдсэн хоригдол болсон гэх бодлыг минь сануулж орхив. Хичнээн их хүслээ ч надад өөр сонголт ер байсангүй. Намайг бөхийн ёслохыг гүнтэн хараад өөрийн ялалтандаа тун их сэтгэл хангалуун байгаа бололтой зогсов. Түүний дуу хоолойноос өнөөх захирангуй өнгө нь алга болжээ, тэгээд тэр аядуу тайвнаар,
     "Үнэхээр сайн байна, миний сайн залуу найз минь. Захиандаа чамайг ажил хэргээс өөр зүйлийн талаар бичихгүй гэж найдая. Найзууддаа чи өөрийгөө эрүүл саруул байгаа гэдгээ л мэдэгдэх хэрэгтэй шүүдээ. Тэгээд бас удахгүй гэртээ харинаа гээд сэтгэлийг нь бас амирлуулна биздээ?" гэлээ.
     Ингэж хэлээд гүнтэн надад гурван хэсэг цаасыг, гурван дугтуйны хамтаар өглөө. Маш нимгэн тэрхүү дугтуйг би хараад, дараа нь гүнтэнрүү бас харлаа. Энэ үед тэр инээмсэглэн зогсох бөгөөд тийнхүү мишээх үед нь өнөөх хурц цагаан шүднүүд нь дээд уруулных нь дороос цухуйж үзэгдэв. Захианд бичих зүйлдээ би маш болгоомжтой хандахгүй бол гүнтэн унших магадлал тун өндөр юм. Эхэндээ би маш бөөрөнхий бүдүүн тойм хэлбэрээр бичихээр шийдсэн ч нэг л мэдэхэд харин ч эсрэгээрээ урт бас дэлгэрэнгүй бичээд эхэлсэн байлаа. Ноён Хаукинс болон Минад зориулж гүнгийн нүдийг хариулж нууцаар бичихийн дээр түүнийг эргэлзэж бас төөрөгдүүлэхүйц таталган бичгээр бичив. Тийнхүү би чимээгүй гэгч нь суугаад хоёр захидлаа бичиж суухад, гүнтэн ном уншихын зэрэгцээ номон дээрээ тэмдэглээ хийж зогсов. Бичиж дууссаны минь дараагаар тэр захидлуудыг минь авч ширээн дээрх бусад бичиг баримтынхаа дэргэд үлдээсэн ба хаалга түүний ард талд хаагдаж, гүнтэнг гарсны дараагаар л би гүнзгий гэгч нь амьсгаа авав. Харин сониуч зан минь хөдөлж ширээрүү би өнгийж үзэхээр шийдлээ.
     Нэг захидал нь Витбай, Кресент, номер 7, Самуэл Ф. Биллингтонд гэж хаягласан байв, харин дараагийнх нь Ноён Леутнер, Варна гэсэн байлаа. Гуравдахь дээр нь Коуттс энд Ко., Лондон гэж бичжээ. Тэнд бас дөрөвдэх захидал байсан бөгөөд Херрен Клопсток энд Биллрютийн банкны ажилчдад, Буда Пешт гэж хаяглажээ. Хоёрдахь болон дөрөвдэх захидлуудыг нь яагаад ч юм лацдаагүй байв. Тэднийг би сонирхож, уншихаар завдан гараа явуулж байтал гэнэтхэн хаалганы бариул хөдлөх нь тэрдээ! Ухасхийн суудалдаа би үсрэн суугаад гарт таарсан номоо шүүрэн авлаа, тэгээд гүнтэнг орж ирэхэд нь ном уншиж байгаа дүр эсгэлээ. Гүнтэн гартаа бас нэгэн дугтуйтай захидал барьсаар орж ирэв, ширээрүү тэр ойртож өнөөх захидлуудыг нямбай гэгч нь нягталж үзээд, лацдаж орхилоо. Тэгснээ надруу эргэн харж,
     "Таныг намайг уучлана гэдэгт итгэж байна. Энэ үдшийн тухайд гэвэл би гадуур ажиллах хэрэгтэй боллоо, надад маш их ажил байна. Мөн таныг би уйдахгүй гэж найдая." гэлээ. Тэгээд тэр хаалганы дэргэд очиж зогсоод, хэсэг хугацаанд чимээгүй зогсч байснаа эргэн харж, "Залуу хонгор найз минь, чамд л гэж зөвлөхөд ... Эй. Чамд л гэж анхааруулахад, хэрэв чи унтахаар болбол энэ өрөөнүүдээс бусад шилтгээний аль ч өрөө тасалгааг сонгох гэсний хэрэггүй шүү. Хэтэрхий хуучин энэ шилтгээн дэндүү олон дурсамжийг өөртөө хадгалж байдаг тул унтахдаа та ухаалаг хандахгүй бол муу зүүд таныг эзэмдэх вий. Танд би ахин дахин анхааруулъя! Тиймээс та унтах гэвэл өөрийнхөө унтлагын өрөөнд саатагтун, аль эсвэл энэ бусад өрөөнүүдэд. Тэгвэл аюулгүй байх болно. Эс бөгөөс ... " гэж гүнтэн яриагаа дуусгаад, гараа дээш өргөж хооронд нь алгаа хавсраад угааж байгаа юм шиг хөдөлгөөн үзлээ. Гүнтэнг ярианыхаа уур амьсгалыг тийнхүү аймшигтай болгоно гэж хэрхэн төсөөлөх билээ! Мөн түүний сүүлд хийж үзүүлсэн тэр хөдөлгөөнийг нь ч би бараг л ойлгох шиг болов. Бас ямар ч аймар хар дарсан зүүд байлаа гэсэн яг одоо миний байгаа шиг ийм аймшигтай, эвгүй мөн сэтгэл түгшим нөхцөл байдлын дэргэд илүү аймар байж чадна гэж үү?

Хэсэг хугацааны дараа.

Одоо бол би гүнгийн байхгүй газарт л тайван унтаж амарч чадах нь шиг байна. Хүзүүн дэх загалмайгаа авч орныхоо толгойд өлгөлөө. Тэгээд энэ нь намайг ёрын муухай бодлууд болоод хар дарсан эвгүй зүүднээс ангид байлгана гэдэгт итгэхийг хүслээ.
     Гүнтэнг явсны дараагаар би унтлагын өрөөрүүгээ явж орсон бөгөөд чимээ чагнаж хэсэг хугацаанд чимээгүй суусан юм. Тэгээд би хаалга нээн өрөөнүүдээс гарч, өмнө зүгрүү хөтөлсөн өргөн чулуун шатаар доош уруудлаа. Харин шатны дэргэдэх цонхоор гадагш харахад хэдий тэнд хүрэх боломжгүй мэт боловч  харанхуйд харлан үзэгдэх эдлэн газрын цэлгэр том талбайг олж үзээд хол байсан ч гэлээ өчүүхэн ч болов эрх чөлөөг тэндээс би мэдрэх шиг болж билээ. Шилтгээний цонхоор тийнхүү ширтээд шөнийн цэнгэг агаараас цээж дүүрэн амьсгалж зогсохдоо, өөрийгөө би хоригдол болсон гэх бодол минь улам бүр хүчтэй болж буйг мөн анзаарч байлаа. Удалгүй би өөрийнхөө сүүдрийг олж үзээд эргэн тойрноо нэг харж, хаана хүрч ирснээ тэгэхэд л мэдсэн юм. Ахиад л ёрын муухай бодлууд, аймшигт төсөөллүүд уураг тархин дотор минь амь орж дотроос минь хэмлэн мэрж эхлэх нь гаслантай. Энэ хараалд идэгдсэн газраас ямар ихээр айж байсныг минь ганцхан бурхан тэнгэр л гадарлах бөгөөд айдсыг минь зөвхөн хилэн тэнгэрт мандсан мөнгөлөг саран хийгээд орчныг гийгүүлэх түүний зөөлөн шаргал туяа нь л хуваалцаж байв. Тэгээд хүүхэн хараа минь өргөсч харанхуйд харах боломжтой болоход яг л намайг тайтгаруулахыг хүссэн гэлтэй алсад дуниартан харагдах уул толгодын орой сүүдэр татуулан сүндэрлэхийг олж үзээд сэтгэл санаа минь бага ч атугай тайтгарсныг нуух юун. Тийнхүү байгалийн хосгүй гоо үзэсгэлэнд  автаж, шөнийн ертөнцийн агаараас шуналтай нь аргагүй амьсгалж зогсохдоо би эрх чөлөө хийгээд амар амгаланг хичнээн ихээр хүсч бас хүлээж байсан гэж санана!
       Тэгтэл гэнэт, нүдний минь буланд ямар нэгэн зүйл торж, өөрийн эрхгүй намайг доош харахад хүргэсэн нь харанхуй шилтгээний, эзэнгүй олон тасалгаануудын нэг нь гэрэл цацруулан ассан явдал байв. Харин түүнийг би гүнгийн өргөө хэмээн сэтгэлээ. Тэнгэр өөд сүндэрлэсэн цагаасаа хойш уг шилтгээн хэдий хэр хугацааг элээснийг би мэдэхгүй, цаг хугацааны эрхэнд элэгдэж бас хуучирсан өргөн хийгээд өндөр цонхны гантиг чулуун хүрээний ардаас энэ бүгдийг би чимээгүй гэгч нь ажиглаж зогслоо.
      Эхлээд цонхоор хэн нэгэн хүний толгой үзэгдэв. Нүүр царай нь харагдахгүй байсан авч шилэн хүзүү хийгээд нуруу, мөн хоёр гараар нь би түүнийг гүнтэн мөн гэдгийг нь танив. Энд ирсэн цагаасаа л хойш гүнгийн хоёр гар нь анхаарлыг минь гойд ихээр татаж байсан тул буруу зүйл хараагүй гэдэгтээ би бүрэн итгэлтэй байв. Хэдий баярлаж догдлох мөч биш боловч өөрийн минь таамаглал зөв байсанд ихээхэн олзуурхаж, гянданд хоригдсон хүнд өчүүхэн ч гэлээ зүйлс уйтгар гунигыг нь үргээж, дур сонирхлыг нь татдаг болохыг мэдэж авсан юм. Гэвч төдий л удалгүй хоромхон зуурын баяр баясал минь эргээд айдас хүйдсээр солигдох нь тэрдээ.  Харин намайг юу харсан гэж санана! Гүнтэнг цонхны тавцан дээр гарч зогсох тэр мөчид нөмрөг нь салхинд дэрвэж яг л түүнийг жигүүр шиг бүрхэж байлаа. Удалгүй бүр ч солиором үйл явдал болж цонхноос тэр зүүгдэж шилтгээний өндөр ханыг даган дооших буухыг завдав. Эхэндээ би хоёр нүдэндээ ч итгэсэнгүй. Сарны гэрэлдэх харанхуй сүүдрийн хуурмаг үзэгдэл байв уу гэж бодлоо, гэвч төд удалгүй энэ бүхэн цөм үнэн гэдэг нь батлагдлаа. Салхи нарны нөлөөгөөр элэгдсэн чулуун хананы ан цаваар тэр хөлөө тааруулан хийж, чулуун тоосгоны ирмэгээс гараараа барьсаар яг л ханан гадаргуу дээгүүр гүйх гүрвэл лугаа адил нүд ирмэхийн зуурт доошлон уруудаж эхлэв.
        Ямар гээчийн хүн бэ тэр, аль эсвэл ямар гээчийн амьтан болж таарч байна, үгүй бол тэр хүн амьтны холимог юм болов уу? Айдас хүйдэс хамаг биеийг минь бүрхэн авлахад хүйтэн төмрөөр ар нуруугаар минь хайрах шиг болж, судсаар гүйх цус минь царцах шиг болов. Энэ бүхнийг би мартахгүй бас бодохгүй байж чадсангүй.

5-р сарын 15.

Гүнтэнг тийнхүү доош бууж, зуун фитийн доор үзэгдэх түнэр харанхуй сүүдэррүү явж ороод, толгойг нь далд ормогц цонхоор би доош өнгийж хэрэндээ сайн харах гэж хичээсэн боловч тус болсонгүй. Хэтэрхий хол байсан тул тэндээс юу ч харагдсангүй. Гэхдээ би түүнийг шилтгээнийг орхиж, эндээс өөр газарруу явсан гэдгийг нь гадарлаж байлаа. Тэгээд би зориг гаргаж шилтгээний бусад газруудыг судалж үзэхээр шийдээд өрөөндөө эргэн очиж дэнгийн гэрэл авав. Удалгүй би бүх хаалгануудыг нэг нэгээр нь татаж бас түлхэж үзэв, яг л миний тааварлаж байсан шиг бүгд түгжээтэй байх нь тэр. Цааш би явсаар өргөн чулуун шатаар доош уруудаж анх энэ шилтгээнд хөл тавьсан гол танхимд хүрч очлоо. Замган түгжээнүүдийг нь тайлахад огтхон ч төвөгтэй байсангүй, гэвч хаалга цоожтой, мөн тэнд түлхүүр нь байхгүй байлаа! Маргаан байхгүй гүнгийн өрөөнд байгаа биз. Харин тэр хаалгыг би заавал онгойлгох ёстой, тэгж гэмээнэ осолдолгүй эндээс оргож чадна. Тэгээд би шилтгээний бусад өрөө тасалгаануудыг эхнээс нь эхлээд шалгаж үзлээ. Шат гишгүүрээр дамжиж явсаар төв танхимын дэргэдэх хоёр жижигхэн тасалгааны хаалга түгжээгүй байхыг анзаарсан юм.  Гэвч тэнд эрвээхийнд идэгдэж, элэгдэж бас хуучирсан тавилга мөн тоосонд дарагдсан эд хогшлуудаас өөр юу ч байгаагүй нь тун тоогүй хэрэг. Тохиолдлоор би шатны дэргэд, дээд давхарт өөр нэг хаалга байхыг олж үзлээ. Түгжээтэй боловч цоож нь тун хэврэг бололтой хаалга нааш цааш ганхан хөдөлж байв. Хүч гарган би хаалгыг жаахан хүчтэй түлхтэл нугасаараа тэр салж, чулуун шалан дээр хавтгайгаараа унах нь тэрдээ. Чанга дуу чимээнээс цочсон боловч шилтгээнд надаас өөр хүн байхгүй гэдэгт итгэлтэй байсан тул санаа минь амарлаа. Тэгээд гүнзгий гэгч нь амьсгаа аваад магадгүй дахиад олдохгүй байж мэдэх энэ л боломжийг ашиглахаар би сэтгэл шулуудлаа. Одоо бол би шилтгээний баруун жигүүрт байна. Мөн л олон өрөөнүүдтэйгээс гадна олон давхар юм. Өмнө зүгт хөтөлсөн урт харанхуй хонгилоор явахдаа би төөрч орхив, тэгээд дэнгийн гэрлээ барьсаар цааш алхаж, өмнө болон баруун зүгрүү харсан цонхтой хамгийн сүүлчийн тасалгаанд тулж ирлээ. Шилтгээн бүхэлдээ хадан цохион дээр сүндэрлэсэн тул гурван талаас нь нэвтэрнэ гэдэг боломжгүй хэрэг бөгөөд нэг ёсондоо л энд харуул хамгаалалт хэрэггүй, бусдаас тусгаарлагдаж, тун сайн далдлагдсан газар байв. Харин баруун зүгт гүзгий том хавцгай байх агаад тэндээс цааш явсаар алсад хөхрөх өндөр уулсын бэлтэй хаяа залгах хүртлээ үргэлжилсэн байна. Хаашаа л харна хатуу чулуун хад үзэгдэнэ, харин хаа нэгтээ өргөст ургамлын бутнууд ургасан байгаа харагдана. Цагийн сайханд шилтгээний энэ хэсэгт эмэгтэйчүүд бүсгүйчүүд амьдарч байсан бололтой тавилга хогшлууд нь эрхэмсэг бас чамин гэдэг нь аргагүй юм.
      Хөшиггүй цонхнуудаар нь сарны гэрэл нэвтэрч, хагархай шилэнд эргэн ойж түмэн өнгөөр солонгороод өнө удаан жил эзэнгүй байсны баталгаа болсон тоос шороонд дарагдсан эртний энэ тасалгааг бүхэлд нь гийгүүлж, илч гэрлээ харамгүй хайрлан байхад гартаа дэнгийн гэрэл барьж явах нь илүүц юм шиг санагдлаа. Гэхдээ шилтгээний бусад харанхуй хэсгүүдэд зүрхийг минь бүлээцүүлж, айдсыг минь хуваалцаж явсныг мөн хэрхэн мартаж болох билээ. Одоо бол би өмнө нь үзэн ядаж байсан өөрийнхөө өрөөг дахин голж чадахгүй байх, удалгүй харин сэтгэл минь түгших нь багасч, ухаан санаа минь үймэрхээ больсон тул хэсэг хугацаанд амсхийх боломжтой боллоо. Тэгээд би жижигхэн царсан ширээний ард суугаад тэмдэглэлийн дэвтрээ гаргаж ирлээ. Эрт хэзээ нэгэн цагт энд эрхэмсэг ялдам авхай сууж байжээ. Маш их бодож бас харуусч бичсэн нь илэрхий бүтэлгүй дурлалын захидал тэнд байх агаад эзэндээ очоо болов уу бүү мэд ширээн дээр нь үлдэж хоцоржээ. Харин тэмдэглэлийн дэвтрээ би нээгээд хамгийн сүүлд хавцсыг нь хаасан тэр мөчөөс хойш өөрт минь тохиолдсон бүхнийг бичиж эхэллээ. Одоо бол осолдолгүй 19-р зуун билээ. Өш хонзонгоор буцалсан 19-р зуун. Гэвч сэрэл мэдрэмж минь намайгаа хуураагүй бол яг л энэ мөчид эртний цаг үед очсон юм шиг л надад санагдаж байна.

Хэсэг хугацааны дараа.
5-р сарын 16-ны өглөө.

Бурхан тэнгэр байдаг бол надад туслаач, эрүүл саруул ухаанаа гээгээгүй гэдгийг минь хэлж өгч үзээч! Яг энэ мөчид нэг л зүйлийг хүсэх байна, уураг тархи минь самуурч санаа сэтгэл минь битгий үймрээсэй билээ, аль эсвэл, магадгүй би солиорчихоод байгаа юм болов уу? Хэрэв үгүй бол хар дарсан зүүдний биелсэн талбар болсон аймшигт уг газар гүнгээс илүү аймшигтай санагдана гэж үү? Гэгээн дарь эх минь! Өршөөлт сахиулсан тэнгэр минь, намайг тайвшруулж үзээч, энэ бүх галзуурал солиорлын дундаас намайгаа аварч хайрлаач! Урьд намайг эргэлзүүлэхэд хүргэдэг байсан зарим нэг зүйлсийг би одоо ойлгож байна. Өмнө нь Шекспирийн Гамлет дээр, "Миний эмнүүд! Миний эмнүүд, тэднийг хурдан өгөөд аль!" гэх үгийг уншихдаа түүнд ямар санагдаж байсныг анзааралгүй өнгөрчээ ... Мөн толгой тархинд минь дэгдсэн балмад энэ шуурга намдаж өгөхгүй намайг тарчилган зовооно ... Ухаан санаагаа эрүүл байгаа эсэхийг шалгахаар би тэмдэглэлээ гаргаад, эргэн нэг нээж үзлээ. Магадгүй юм бичих нь намайг тайвшруулах ч юм билүү ...
       Гүнгийн хамгийн сүүлд хэлсэн өнөөх нууцлаг анхааруулга намайг маш их айлгасан бөгөөд одоог хүртэл бодогдсоор л байна. Гэвч түүний хэлсэн үгнээс бус ирээдүйд болох үйл явдлуудаас би эмээж байлаа. Мөн тэрнийг чухам юун тухай хэлэх гэснийг нь таах гэсээр би бүр цөхөрч гүйцлээ!
       Тэмдэглэлээ би бичиж дуусгаад үзэг дэвтрээ авч халаасандаа хийлээ. Нойр минь хүрч, маш их ядарснаасаа болоод хамаг бие минь сульдаж орхижээ, нэг л мэдэхэд би эвшээлгээд эхэлсэн байв. Толгойд минь гүнгийн надад анхааруулсан өнөөх үгс орж ирэх авч түүнийг би зөрчихөөсөө мөн татгалзсангүй. Сарны зөөлөн туяа шөнийн үлээх салхины хамтаар намайг бүүвэйлж, өөрийн эрхгүй би уйтгартай бас дүнсгэр өөрийн өрөөнд биш эрт нэгэн цагт үзэсгэлэнт авхай нарын амьдарч, дуулж мөн ярилцаж байсан энэ өрөөнд, дайнд явсан хайртай залуугаа хүлээж сэтгэлдээ шаналж, гуниглан гансарч мөн нулимс дуслуулан уйлж суусан энэ л тасалгаанд нойрсохыг би хүслээ. Хөлөө би зөөж, нэг хоёр алхалсаар өмнө болон зүүн зүгийн ханыг налж, тасалгааны буланд тоосод даарагдсан өргөн буйдан дээр толгой тавив уу үгүй юу бодох санах  зүйлгүйгээр бөх гэгч нь нойрсч эхлэв. Харин түүнээс хойш болж өнгөрсөн бүхэн надад туйлаас үнэмшилтэй санагдсаныг хэлэх байна! Яг л одоо өглөөний нарны туяанд энэхүү тэмдэглэлийг бичиж суугаатай адил урьд шөнийн үйл явдлууд тун их бодитой санагдсан нь үнэхээр хачирхалтай хэрэг. Тэгээд энэ бүхэн ердөө зүүд байсан гэдэгт үнэндээ би итгэж чадахгүй нь.
        Би тэнд ганцаараа биш байлаа. Үүнийгээ би мэдэрч байлаа. Ганцхан сарны тод гэрэлд тоостой шалан дээгүүр алхсан миний гутлын мөрнүүдийг эс тооцвол өрөөнд анх орж ирснээс хойш тэнд ямар л байсан бүх зүйл хэвээрээ байх аж. Харин удалгүй миний эсрэг талд, өрөөний голд даашинз өмссөн гурван залуу авхай зогсч байгаа нь сарны туяанд тодхон харагдах нь тэр шүү! Тэрхэн мөчид би өөрийгөө унтсан байх ёстой биш билүү хэмээн эргэлзэхийн зэрэгцээ шалан дээрээс тэдний сүүдрийг олж хараагүйдээ итгэж ядан байв. Тэд надруу ойртон ирж, намайг хэсэг хугацаанд ажиглан зогсоод өөр хоорондоо шивнэн ярилцлаа. Тэдний хоёр нь яг л гүнгийн адил урт нарийн хамартай агаад саргүй шөнө шиг хар нүдтэй юм. Гэхдээ сарны шаргал туяатай сүлэлдэж харанхуйд бараг л улаан өнгөөр гэрэлтэх шиг. Үлдсэн нэг нь цаснаас цагаан царайтай, алтан шаргал үстэйгээс гадна индранил эрднийн мэт хоёр нүд нь үзэсгэлэнтэй гэдэг нь аргагүй юм. Гуравдахь энэ эмэгтэйн царай төрх яагаад ч юм надад танил санагдаж,  урьд өмнө хаана бас хэзээ үзсэнээ эрээд эрээд би дурсамж санамжаасаа олж чадсангүй. Сарнай цэцгийн дэлбээ мэт час улаан уруулны нь завсраар ил гарах түүний өөгүй цагаан шүднүүд эгээ л зүйрлүүлж хэлбэл шүр чулуугаар чимэглэсэн сувд эрдэнэ мэт үзэгдэнэ. Хэдий айдас хүйдэс зүрхийг минь эзэмдэж байсан ч гэсэн хүсэл сэрэл минь намайгаа дийлж, хосгүй гоо үзэсгэлэнтэй тэднийг, тэгээд бас амтлаг улаан уруулаараа намайг үнсээсэй гэж дотроо би хүсч байсан юм. Хэрэв хэзээ нэгэн цагт энэ Мина эдгээр мөрүүдийг олж уншвал, энэхүү тэмдэглэлд иймэрхүү зүйлсийг бичих нь тусгүй хэрэг болох вий. Гэхдээ л энэ бүхэн үнэнээс хойш яалтай билээ. Тэгээд нэг нэгнийхээ чихэнд үг шивнэж, гурвуул тэд инээд алдан хөхрөх нь яг л хөгжмийн аялгуу мэт сонсогдож байлаа. Цонхигор цагаан охин нь толгойгоо маягтай нь аргагүй сэгсэрч, харин нөгөөх хоёр нь түүнийг уруу татна.
      Нэг нь, "Алив л дээ! Эхлээд чи эхэл, харин дараагаар нь бид чамайг дагая." гэнэ.
      Харин нөгөөх нь нэмж, "Тэр залуухан бас хүчирхэг юм. Тэр бүгдийг минь баярлуулж чадна." гэж байх юм.
      Би чимээгүй гэгч нь хэвтэж, өөрийн эрхгүй бас мэдэлгүй удахгүй болох зүйлсийг амьсгаа даран хүлээж байлаа. Удалгүй хүсэн хүлээсэн мөч ирж цонхигор цагаан охиныг миний дээрээс өнгийх тэр үед нь түүний бүлээн амьсгалыг би мэдэрлээ. Яг л зөгийн бал мэт амтат үнэр ханхийж, харин түүний шивнэх уран наалинхай үгс нь зөгий хатгаж буй гэлтэй зүрхэнд минь тусч байсан юм. Гэвч анхилам зөөлөн үнэрний цаана цусны эхүүн үнэр бас үнэртэх шиг.
       Эмээж мөн догдолсондоо би удтал анисны эцэст сая л нэг зовхио нээхэд миний харсан эхний зүйл гэвэл үзэсгэлэнт бүсгүйн моддын навчис мэт өтгөн сормуусны дороос намайг цоо ширтэх хоёр цэнхэр нүд байв. Удалгүй тэр уруулаа шуналтай нь аргагүй долоож бас хазах агаад энэ бүхэн нь миний ухаан санааг нэгмөсөн балартуулж орхив. Сарны гэрэлд түүний норсон шүр мэт улаан уруул нь гялалзаж, түүний завсраар өнөөх сувд мэт цагаан шүд нь цухуйж үзэгдлээ. Тэр доошилсоор, улам бүр доошилсоор түүний уруул нь миний урууланд хүрэх нь үү гэтэл тэр дахин доошилж хүзүүнд минь ойртлоо. Энэ үед түүний шүлсээ залгиж шүд болон уруулаа шүлстэн долоохыг нь би сонссоны дээр хүзүүнд минь амьсгалах түүний халуун бүлээн амьсгалыг нь мөн мэдэрч байлаа. Тэр ойртсоор бас ойртсоор, бүсгүйн уруул удалгүй хүзүүг минь шүргэлээ. Хүзүүний минь эмзэг арьс энэ бүгдийг хэрхэн тэсвэрлэж байсныг би мэдэхгүй харин зүрх минь цээжин дотор тэсрэх гэж байсныг би санаж байна.
        Удалгүй уруулны нь оронд түүний шүднүүд хүзүүнд минь мэдрэгдэх тэр мөчид аянга цахилгаан тасалгаанд минь ороод ирэв үү гэлтэй галзуурч, солиором үймээн самуун дэгдэх нь тэр! Нүдээ нээж намайг харвал цагаан царайтай өнөөх бүсгүйг гүнтэн багалзуурдаж, хүчирхэг гараараа тэр газарт аваад чулуудаж орхилоо. Гүнтэн маш их уурсаж, бас хилэгнэжээ! Цэнхэр нүд нь уур хилэнгийн галд дүрэлзэн шатаж, цонхигор цагаан царай нь улаа бутраад, час улаан уруулны нь цаанаас хурц цагаан шүднүүд нь ярзайгаад ямар аймшигтай харагдсан гэж санана! Гэвч гүнтэнг, зөвхөн тамын чөтгөр ороолонгуудад л баймаар тийм аймшигтайгаар уурсан хилэгнэнэ чинээ би огт төсөөлсөнгүй! Царай нь өмнөх өмнөхөөсөө илүү цайсан харагдах агаад түүний хоёр нүд нь ган төмрийг хүртэл цоолж орхимоор ширүүнээр ширтэж байлаа. Хамар дээгүүрээ нийлэхээ дөхсөн өтгөн хөмсгөө тэр зангидаж ирээд цус царцаж, зүрх зүсэм аймшигтай өнгөөр ийнхүү өгүүлэв.
        "Та нар яаж түүнд гар хүрч зүрхэлдэг байна?! Хориотой гэж хэлсээр байхад яагаад та нарын харц түүн дээр тусдаг билээ? Та нарт би хэлсэн биш билүү! Энэ хүн бол зөвхөн минийх! Ахиж та нар түүнд ойртвол чинь зүгээр өнгөрүүлнэ гэж санаад ч хэрэггүй байх шүү." гэлээ.
         Цонхигор цагаан өнөөх охин тас тас хөхөрч, "Чи бусдаар хайрлагдаж үзээгүй хэрэг үү. Чи өрөө ч бас бусдыг хайрлаж мэддэггүй байх л даа" гэхэд бусад нь мөн дагаад шоолон инээлдэх нь сонсогдов. Энэ үедээ тэд яг л шулмас шиг сонсогдож байсныг хэлэх байна!
        Харин гүнтэн эргэж миний царайруу харах зуураа, аяархан дуугаар, "Тиймээ. Би хайрлаж чадалгүй яахав. Саяны үгийг чи өнгөрсөн үеэ дурсаж хэлээгүй байлтай. Харин энэ залуу дээр хийх ажлаа дуусгамагц нь түүнийг би та нарын мэдэлд үлдээе." гэж хэлээд тэр дуугаа өндөрсгөж "Одоо явцгаа! Явж үз!" гэж зандарлаа.
        "Тэгээд бид өнөө үдэш юу ч үгүй хоцрох гэж үү?" гэж хэлээд тэдний нэг нь шалан дээр хэвтэх шуудайруу заагаад хөхөрлөө. Гэтэл өнөөх шуудай өөрөө хөдөлж, дотор нь ямар нэгэн амьд зүйл байх нь тэр! Гүнтэнг чимээгүй гэгч нь толгой дохиход, бүсгүйчүүдийн нэг нь шуудайг шүүрэн аваад нээж үзэхэд .... хэрэв миний нүд бас чих намайг мэхлээгүй бол тэнд өлгийтэй жаахан хүүхэд байж байлаа! Айж цочирдсондоо хоёр нүд минь харанхуйлж, хөл дээрээ би арай ядан тогтов. Харин нэг л мэдэхэд тэдгээр гурван бүсгүй алга болсон байв. Шуудай ч мөн адил байсангүй! Гэтэл тэдний дэргэд хаалга байгаагүй шүүдээ, надад тэд анзаарагдалгүй энэ тасалгаанаас гарна гэж баймааргүйсэн. Яг л тэд сарны гэрэлд уусаад, цонхоор нисээд одсон мэт ...